Η Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού

† Αρχιμ. Ειρηναίος Λαφτσής

Η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού του Κυρίου μας αποτελεί ευκαιρία σε μας τους Χριστιανούς πρώτον, να τον προσκυνήσουμε και δεύτερον, να μελετήσουμε οποιοδήποτε κείμενο αφορά την ημέρα αυτή. Ο λόγος είναι ένας, επειδή ο Σταυρός του Κυρίου είναι για εμάς πρώτα βίωμα και έπειτα όπλο που οδηγεί στη σωτηρία μας και είναι χαρά, παρηγοριά, προστασία, πλούτος, ζωή. Έξω βέβαια από τη ζωή της Εκκλησίας είναι μωρία[1] και κατάρα[2]. Είναι σεβαστό αυτό από εμάς τους Χριστιανούς, όμως όχι αποδεκτό, επειδή ο πιστός ζει και κατανοεί την μοναδική σημασία και την δυναμική του σωτηρία ενέργειά του. Ακούγοντας το Εξαποστειλάριο της εορτής της Υψώσεως κατανοούμε τα ανωτέρω.

«Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας.

Σταυρός, πιστών το στήριγμα.

Σταυρός, αγγέλων η δόξα

Και των δαιμόνων το τραύμα»

Δεν θα σταθούμε στα δύο ιστορικά γεγονότα της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού που έγιναν η μεν πρώτη στα Ιεροσόλυμα από την Αγία Ελένη και τον Πατριάρχη Μακάριο, η δε δεύτερη στην Κων/πολη τρεις αιώνες αργότερα από τον αυτοκράτορα Ηράκλειο. Εμείς θα ασχοληθούμε με την δύναμη του Σταυρού και την σημασία του στη ζωή μας, επειδή το ξύλο αυτό δημιουργήθηκε από το μοναδικό δέντρο στον κόσμο, που το έσπειρε ο θάνατος και καρποφόρησε η αιώνια ζωή. Αναφέρει χαρακτηριστικά ο β’ ειρμός της Δ’ ωδής του όρθρου της εορτής της Υψώσεως. «Όπως τα πικρογόνα νερά μετέτρεψε σε πόσιμα και γλυκά το ξύλο του Μωυσή έτσι και ο Σταυρός μετατρέπει τις θλίψεις μας σε ευλογίες».

Ο Χριστός όταν τελείωσε το έργο της σωτηρίας μας και άνοιξε τον Παράδεισο, άφησε στη γη δύο ορατά στοιχεία, ας μας επιτραπεί η έκφραση. Πρώτο στοιχείο, την Εκκλησία, για να οδεύουμε προς την σωτηρία μας, και δεύτερο στοιχείο τον Σταυρό Του, ως πυξίδα για να μην αποπροσανατολιστούμε από την πορεία μας. Η αιώνια ζωή που φύτεψε ο Χριστός, πηγάζει από τον Σταυρό. Γράφει σχετικά ο Μ. Αθανάσιος «ο Σταυρός είναι η τιμή και η δόξα του Χριστού. Επειδή με τον Σταυρό ο θάνατος κατεπατήθη, η κατάρα εξωστρακίσθη, ο άδης εσκυλεύθη, η αμαρτία ηφανίσθη, η ανάστασις έγινε δικαίωμα όλων, οι άνθρωποι επανέκτησαν την ελευθερία από την δουλεία των παθών»[3].

Τίποτα, όμως, στη ζωή μας δεν χαρίζεται χωρίς να μας γίνει βίωμα. Για να ακολουθήσουμε τον Χριστό στον Παράδεισο πρέπει να συμμετέχουμε στο Σταυρό, στον θάνατο και στην Ανάστασή Του[4].

Ο Σταυρός και ο θάνατος είναι ο μόνος δρόμος να συναντήσουμε τον αναστημένο Χριστό.

Πως μπορούμε να βιώσουμε τον Σταυρό στην προσωπική μας ζωή; Ως προϋπόθεση της κοινής μας πορείας με τον Χριστό ηχούν στ’ αυτιά μας τα λόγια Του «ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι»[5].

Τι σημαίνει λοιπόν σηκώνω τον Σταυρό μου; Την απάντηση μας την δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: «Σταυρός είναι η ζωή της αρετής και της ευσέβειας, η απελευθέρωση της ψυχής και του σώματος από τα πάθη και τις επιθυμίες, η μέχρι θανάτου ετοιμότητα του αγώνα υπέρ της Εκκλησίας και των δογμάτων της. Είναι η εγκατάλειψη μου πάνω στο ξύλο, η αδυναμία μου από εδώ και πέρα να κατευθύνω τον εαυτό μου, η απώλεια του αυτεξουσίου μου με όρους πνευματικούς. Είναι η δύναμη που έχει ο άνθρωπος να μην πράττει αυτό που δεν ευαρεστεί τον Κύριο»[6].

Όταν ο χριστιανός αγωνίζεται με αυτούς τους τρόπους, τότε την σταυρωμένη ζωή και πορεία του ευλογεί η χάρη του Αγίου Πνεύματος. Του μεταδίδει την σταυροφόρο δύναμη η οποία νεκρώνει τους δαίμονες και απελευθερώνει την βούληση του ανθρώπου. Ωριμάζει κατά Χριστόν «ημέρα τη ημέρα»[7], όπως γράφει στους Κορινθίους ο Απόστολος Παύλος, και αλλάζει τρόπο σκέψης και ζωής. Η δύναμη του Σταυρού, τότε, μετατρέπει τα εμπόδια σε εφόδια και τις θλίψεις σε ευλογίες. Όχι με το να τις ξεπεράσουμε ή να μην έρθουν σε εμάς που ζούμε πνευματικά, αλλά να τις αντιμετωπίσουμε με την δύναμη της υπομονής, όπως Εκείνος έκανε επάνω στο Σταυρό, έτσι ώστε να οδηγήσουν κι εμάς στην ανάστασή μας. Ο Χριστός δεν ήρθε να κηρύξει νέους κοινωνικούς τρόπους για να ζήσουμε στη γη με ευμάρεια, υγεία και δύναμη. Ένας Χριστιανισμός χωρίς θλίψεις, δοκιμασίες, πόνους και ασθένειες είναι ψεύτικος. Ο Χριστιανισμός είναι «θρησκεία» Σταυρού και Ανάστασης. Είναι διδασκαλία κοινωνικά απορριπτέα και φιλοσοφικά παράλογη.

Σε μια κοινωνία και εποχή που ο άνθρωπος στο όνομα της απελευθερώσεώς του από τα «ταμπού» οικονομικά, ηθικά, κοινωνικά, έδωσε ελεύθερη διέξοδο σε όλα του τα ένστικτα, ο Χριστιανισμός θεωρείται μιζέρια, επειδή κηρύσσει «Χριστόν και τούτον εσταυρωμένον»[8].

Για τον χριστιανό δεν είναι όμως όπως είπαμε ο σταυρός σκάνδαλο και μωρία, αλλά «Θεού δύναμις και Θεού σοφία»[9]. Είναι το σύμβολο που τον οδηγεί στην σωτηρία. Αυτό σημαίνει ότι εγώ ο χριστιανός πρέπει να σταυρωθώ με τον Χριστό σε όλη μου τη ζωή και να νιώθω ζωντανός θεατής πάνω στον Γολγοθά. Να βλέπω, δηλαδή, το πανάγιο Σώμα Του πάνω στο Σταυρό και να σκέφτομαι πόσα έπαθε ο Χριστός μου για μένα και πόσα παραλείπω να κάνω εγώ για την σωτηρία μου. Να βλέπω την λογχισμένη πλευρά Του και να συγχωρώ κι εγώ τους ανθρώπους που με πόνεσαν λέγοντας το «Πάτερ, άφες αυτοίς»[10]. Να βλέπω την άκρα ταπείνωσή Του πάνω στο Σταυρό και να πολεμώ έτσι την έπαρση και την αλαζονεία μου. Να Τον βλέπω αιμόφυρτο και ετοιμοθάνατο και να αντιμετωπίζω τις θλίψεις και τις δοκιμασίες μου. Να βλέπω να Τον χλευάζουν και να Τον κοροϊδεύουν και να υπομένω τους επικριτές και τους συκοφάντες μου. Να βλέπω να τελειώνει και να ξεψυχά ως κακούργος στον Σταυρό και να μοιράζω συγχώρεση και αγάπη σε όσους με πολεμούν και με οδηγούν στην θλίψη.

Για να ταυτισθώ με τον Σταυρό του Χριστού, του αναμάρτητου θεανθρώπου που θυσιάσθηκε για μένα, πρέπει να ακούσω τα λόγια του μεγάλου Αποστόλου Παύλου, δηλαδή, «να σταυρώσω το σώμα μου, να νεκρώσω τα πάθη και τις επιθυμίες μου και να υπομείνω με καρτερία την κάθε θλίψη και κακοπάθεια. Τότε ο Χριστός θα ‘ρθει και θα αναπαυθεί επάνω μου, όπως αναπαύθηκε πάνω στον Τίμιο Σταυρό». Όπως λέει ο Άγιος Ισαάκ: «…πουθενά δεν αναπαύεται καλύτερα ο Θεός τόσο, όσο στη θλιμμένη καρδιά, στην πονεμένη και βουτηγμένη μέσα στα δάκρυα και στην κακοπάθεια, αλλά που κρατά με υπομονή το σταυρό της».

Πάνω στο Σταυρό είναι κρυμμένες οι υποσχέσεις του Θεού για την δόξα και την απόκτηση των αιωνίων αγαθών. Πρέπει όμως πρώτα να σταυρώσουμε τον εαυτό μας με τα τέσσερα καρφιά πάνω στο σταυρό κι έπειτα να ζήσουμε στην Βασιλεία των Ουρανών.

Τα τέσσερα καρφιά είναι:

Το 1ο Η ΘΛΙΨΗ

Το 2ο ΤΑ ΠΑΘΗ

Το 3ο Η ΥΠΟΜΟΝΗ

Το 4^ο Η ΠΙΣΤΗ

Ας σταθούμε μπροστά του σήμερα που υψώνεται στους ναούς κι ας παρακαλέσουμε:

«Σταυρέ του Χριστού,

Χριστιανών η ελπίς,

πεπλανημένων οδηγέ,

χειμαζομένων λιμήν,

εν πολέμοις νίκος,

οικουμένης ασφάλεια,

ασθενούντων ιατρέ,

νεκρών η ανάστασις,

ελέησον ημάς. AMHN»[11].

[1] Α’ Κορ. 1, 18.

[2] Γαλ. 3, 13.

[3] Μ. Αθανάσιου, Ρήσεις και Ερμηνεία παραβολών (περί του Αγίου Βαπτίσματος 125, ΒΕΠΕΣ 35 σ.73.

[4] Ρωμ. 6, 3-6.

[5] Μάτθ. 16, 24.

[6] Γρηγορίου Παλαμά, Ομιλία 11, Εις τον Τίμιον και Ζωοποιόν Σταυρόν 20, PG 151.

[7] Β΄Κορ 4, 16.

[8] Α’ Κορ. 2, 2.

[9] Α’ Κορ. 1, 24.

[10] Λουκ. 23, 34.

[11] Ιδιόμελο πλ. Β΄ ΄ήχου της εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.