“H κλίμακα του Παραδείσου εξαρτάται από σένα”

Κυριακή του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος! Γιατί η Εκκλησία τοποθετεί αυτόν τον Άγιο στο μέσον της νηστείας, ωσάν την πιο άγια εικόνα, ώστε να ατενίζουν όλοι σε Αυτόν;

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Ποιος είναι αυτός; Είναι ο άνθρωπος που βίωσε και έγραψε την Κλίμακα του Παραδείσου, που βίωσε την ανάβαση του ανθρώπου από την κόλαση μέχρι τον Ουρανό, μέχρι τον Παράδεισο. Αυτός βίωσε την κλίμακα από την γη μέχρι τον Ουρανό, την κλίμακα που εκτείνεται από τον πυθμένα της κολάσεως του ανθρώπου μέχρι την κορυφή του παραδείσου. Βίωσε και έγραψε. Άνθρωπος πολύ μορφωμένος, πολύ σπουδαγμένος. Άνθρωπος που οδήγησε την ψυχή του εις τας οδούς του Χριστού, που την οδήγησε ολόκληρη από την κόλαση στον παράδεισο, από τον διάβολο στον Θεό, από την αμαρτία στην αναμαρτησία, και που θεόσοφα μας περιέγραψε όλη αυτή την πορεία, τι δηλαδή βιώνει ο άνθρωπος πολεμώντας με τον κάθε διάβολο που βρίσκεται πίσω από την αμαρτία.

Με την αμαρτία μας πολεμάει ο διάβολος, και μένα και σένα, αδελφέ μου και αδελφή μου. Σε πολεμάει με κάθε αμαρτία. Μην απατάσαι, μη νομίζεις πως κάποια μικρή και ασθενής δύναμις σου επιτίθεται. Όχι! Αυτός σου επιτίθεται! Ακόμη κι’ αν είναι ένας ρυπαρός λογισμός, μόνο λογισμός, γνώριζε ότι αυτός ορμά κατεπάνω σου. Λογισμός υπερηφάνειας  κακής επιθυμίας, φιλαργυρίας,… ένα αναρίθμητο πλήθος λογισμών έρχεται κατεπάνω σου από όλες τις πλευρές. Και συ, τι είσαι εσύ;

Ω, Κλίμακα του Παραδείσου! Πώς, πάτερ Ιωάννη, μπόρεσες να στήσεις αυτή την κλίμακα του Παραδείσου ανάμεσα στην γη και στον Ουρανό; Δεν την έσχισαν οι δαίμονες, δεν την έκοψαν, δεν την έσπασαν; Όχι!… Η νηστεία του ήταν μια φλόγα, μια φωτιά, μια πυρκαγιά. Ποιος διάβολος θα την άντεχε; Όλοι έφυγαν πανικοβλημένοι, όλοι οι δαίμονες έφυγαν κυνηγημένοι από την ένδοξη και θεία του προσευχή, όλοι οι δαίμονες έφυγαν τρομοκρατημένοι από την νηστεία του, όλοι οι δαίμονες εξαφανίσθηκαν από την πύρινη, την φλογερή, προσευχή του.

Η Κλίμακα του Παραδείσου! Τι είναι αυτή; Είναι οι άγιες αρετές, οι άγιες ευαγγελικές αρετές: η ταπείνωσις, η πίστις, η νηστεία, η πραότης, η υπομονή, η αγαθότητα  η καλοσύνη, η ευσπλαχνία, η φιλαλήθεια, η αγάπη στον Χριστό, η ομολογία του Χριστού, τα παθήματα χάριν του Χριστού. Αυτές και άλλες πολλές άγιες καινοδιαθηκικές αρετές. Κάθε εντολή του Χριστού, αδελφοί μου,· αυτό είναι αρετή. Την τηρείς; Την εφαρμόζεις; Π.χ. την εντολή του περί νηστείας την τηρείς, την εφαρμόζεις; Η νηστεία είναι αγία αρετή, είναι σκαλοπάτι της κλίμακος από την γη στον Ουρανό. Η νηστεία, η ευλογημένη νηστεία, όπως και όλη η κλίμακα από την γη στον Ουρανό.

Κάθε αρετή είναι ένας μικρός παράδεισος. Κάθε αρετή τρέφει την ψυχή σου, την κάνει μακαρία, κατεβάζει στην ψυχή σου θεία, ουράνια ανάπαυση. Κάθε αρετή είναι ένα χρυσό και διαμαντένιο σκαλοπάτι στην κλίμακα της σωτηρίας σου, στην κλίμακα που ενώνει την γη με τον Ουρανό, που εκτείνεται από την δική σου κόλαση μέχρι τον δικό σου παράδεισο. Γι’ αυτό καμία από αυτές δεν είναι ποτέ μόνη της. Η πίστις στον Κύριό μας Ιησού Χριστό δεν είναι ποτέ μόνη της. Εκδηλώνεται με την προσευχή, με την νηστεία, με την ελεημοσύνη, με την ταπείνωση, με τα παθήματα χάριν του πλησίον. Όχι μόνο εκδηλώνεται αλλά και ζει κάθε αρετή, επειδή υπάρχει η άλλη αρετή. Η πίστις ζει με την προσευχή, η προσευχή ζει με την νηστεία, η νηστεία τρέφεται με την προσευχή, η νηστεία τρέφεται με την αγάπη, η αγάπη τρέφεται με την ευσπλαχνία. Έτσι κάθε αρετή ζει δια της άλλης. Και όταν μία αρετή κατοικήσει στην ψυχή σου, όλες οι άλλες θα ακολουθήσουν, όλες σιγά-σιγά από αυτήν θα προέλθουν και θα αναπτυχθούν δι’ αυτής και μαζί με αυτήν.

Ναι, η κλίμακα του Παραδείσου εξαρτάται από σένα. Πες ότι νηστεύω με φόβο Θεού, με ευλάβεια, με πένθος, με δάκρυα. Μετά όμως τα παρατάω. Να, άρχισα να κτίζω την κλίμακα και εγώ ο ίδιος την γκρέμισα, την έσπασα. Εσύ πάλι, εσύ, νηστεύεις συχνά, εγκρατεύεσαι από κάθε σωματική τροφή. Αλλά να, τον καιρό της νηστείας αφήνεις να κατοικήσει στην ψυχή σου η αμαρτία, να σπείρονται στην ψυχή σου διάφοροι ακάθαρτοι λογισμοί, επιθυμίες. Σε σένα ανήκει να τους διώχνεις αμέσως μακρυά σου με την προσευχή, το πένθος, την ανάγνωση ή με οποιαδήποτε άλλη άσκηση. Αλλά, αν εσύ, ενώ νηστεύεις σωματικώς, τρέφεις την ψυχή σου με κάποια αμαρτία ή με κάποιο κρυφό πάθος, να! εσύ, ενώ αρχίζεις να χτίζεις ένα-ένα τα σκαλοπάτια της νηστείας από την γη προς τον Ουρανό, εσύ ο ίδιος πάλι τα γκρεμίζεις, τα καταστρέφεις.

Η νηστεία απαιτεί ευσπλαχνία, ταπείνωση, πραότητα. Όλα αυτά πάνε μαζί. Είναι σαν ένα συνεργείο οικοδόμων, των οποίων αρχηγός είναι η προσευχή. Αυτή είναι ο αρχιμάστορας, ο αρχιτέκτονας, ο αρχιμηχανικός της πνευματικής μας ζωής, των πνευματικών μας εφέσεων, της κλίμακος που θα στήσουμε μεταξύ γης και Ουρανού. Η προσευχή κατέχει την πρώτη θέση. Όταν η προσευχή εγκατασταθεί στην καρδιά σου και αυτή φλέγεται από αδιάλειπτη δίψα για τον Κύριο, όταν Αυτόν συνέχεια βλέπει, Αυτόν συνέχεια αισθάνεται, τότε με την προσευχή εισάγεις στην ψυχή σου όλες τις άλλες αρετές. Τότε ο μηχανικός (η προσευχή) έχει άριστους τεχνίτες, κτίζει γρήγορα-γρήγορα θαυμάσιες κλίμακες από την γη μέχρι τον Ουρανό, τις κλίμακες των σταδιακών σου αναβάσεων προς τον Θεό, προς την τελειότητά Του. Όταν έχεις δύναμη, δυνατή προσευχή, τότε καμία νηστεία δεν θα σου είναι δύσκολη, τότε καμία αγάπη δεν θα σου είναι αδύνατη. Αγία ευαγγελική αγάπη!

Η προσευχή αγιάζει τα πάντα μέσα σου, την κάθε άσκησή σου, τον κάθε λογισμό σου, την κάθε αίσθηση σου, την κάθε διάθεσή σου. Προσευχή! Δύναμις θεϊκή, την οποία μας έδωσε ο Κύριος για να αγιάζουμε ο,τιδήποτε εναγές μέσα μας, στην ψυχή μας. Η προσευχή σε ενώνει με τον Πανεύσπλαχνο Κύριο, και Αυτός εκχέει μέσα στην καρδιά σου την συμπάθεια για κάθε άνθρωπο, για τον αμαρτωλό, για τον αδελφό πού είναι αδύναμος όπως και συ, που πέφτει όπως και συ, αλλά και πού μπορεί να σηκωθεί όπως και συ· που του χρειάζεται όμως η δική σου βοήθεια, η αδελφική σου βοήθεια, η προσευχητική σου βοήθεια, η εκκλησιαστική σου βοήθεια. Τότε, όταν δώσεις βοήθεια, χωρίς αμφιβολία θα κτίσεις την δική σου κλίμακα, την κλίμακα που οδηγεί από την κόλασή σου στον παράδεισό σου· τότε, με βεβαιότητα στην καρδιά θα ανεβαίνεις από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, από αρετή σε αρετή, και θα φθάσεις έτσι στην κορυφή της κλίμακος, στον Ουρανό, θα αποβιβασθείς στον Ουρανό, θα αποβιβασθείς στον ουράνιο Παράδεισο.

Όλα τα έχουμε, και συ και εγώ: εννέα Μακαρισμοί, εννέα άγιες ευαγγελικές αρετές. Αυτό είναι το ευαγγέλιο της νηστείας, το ευαγγέλιο του αγίου Ιωάννου της Κλίμακος. Αρετές, αδελφοί, μεγάλες αρετές. Τις δύσκολες ασκήσεις της νηστείας, της προσευχής, της ταπεινώσεως, ο Κύριος τις παρουσίασε ως Μακαρισμούς. Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών (Ματθ. ε΄ 3)…

Η ταπείνωσις! Αυτή είναι η αρχή της χριστιανικής ζωής, αυτή είναι η αρχή της πίστεώς μας, αυτή είναι η αρχή της αρετής μας, αυτή είναι η αρχή της αναβάσεώς μας προς τον Ουρανό, αυτή είναι το θεμέλιο της κλίμακός μας. Κύριε, εγώ είμαι ένα τίποτα, Εσύ είσαι το παν! Εγώ τίποτα, Εσύ το παν! Ο νους μου είναι τίποτα μπροστά στον δικό Σου Νου, το πνεύμα μου είναι τίποτα μπροστά στο Πνεύμα Σου, η καρδιά μου, η γνώσις μου… ώ! τίποτα, τίποτα, μπροστά στην γνώση Σου Κύριε! Εγώ, εγώ, μηδέν, μηδέν… και πίσω από αυτό αναρίθμητα άλλα μηδενικά. Αυτό είμαι εγώ μπροστά Σου, Κύριε.

Η ταπείνωσις! Αυτή είναι η πρώτη αγία αρετή, η πρώτη χριστιανική αρετή. Όλα αρχίζουν από αυτήν..

Αλλά οι Χριστιανοί αυτού του κόσμου, που οικοδομούμε την κλίμακα της σωτηρίας μας, πάντοτε κινδυνεύουμε από τις ακάθαρτες δυνάμεις. Ποιες είναι αυτές; Οι αμαρτίες, οι αμαρτίες μας, τα πάθη μας. Και πίσω από αυτές ο διάβολος, … Όπως οι άγιες αρετές οικοδομούν την ουράνια κλίμακα μεταξύ Ουρανού και γης, έτσι και οι αμαρτίες μας φτιάχνουν μία σκάλα για την κόλαση. Κάθε αμαρτία. Αν υπάρχουν αμαρτίες στην ψυχή σου, πρόσεχε! Αν κρατάς μίσος στην ψυχή σου μια, δυο, τρεις, πενήντα μέρες, πρόσεξε να δεις σε τι κόλαση έχει μεταβληθεί η ψυχή σου. Το ίδιο κι αν κρατάς θυμό, φιλαργυρία, αισχρή επιθυμία… Και συ, τι κάνεις; Πραγματικά, μόνος σου φτιάχνεις μια σκάλα για την κόλαση.
Αλλά ο Αγαθός Κύριος μας δίνει θαυμαστό παράδειγμα. Να, στο μέσον της νηστείας, προβάλλει τον μεγαλώνυμο, τον θαυμάσιο, τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος. Όλος λάμπει από τις άγιες ευαγγελικές αρετές. Τον βλέπουμε πώς ανεβαίνει γρήγορα και σοφά την κλίμακα του Παραδείσου, την οποία έστησε ανάμεσα στην γη και στον Ουρανό. Ως διδάσκαλος, ως άγιος οδηγός, μας δίνει την Κλίμακά του σε μας τούς Χριστιανούς ως πρότυπο για να ανεβούμε από την κόλαση στον Παράδεισο, από τον διάβολο στον Θεό, από την γη στον Ουρανό…

Εύχομαι ο ελεήμων και μέγας άγιος πατήρ ημών Ιωάννης της Κλίμακος… να μας χειραγωγεί στους αγώνες μας εναντίον όλων των αμαρτιών μας με στόχο τις άγιες αρετές· να οικοδομήσουμε και εμείς με την βοήθειά του την δική μας κλίμακα και ακολουθώντας τον να φθάσουμε στην Βασιλεία των Ουρανών, στον Παράδεισο, όπου υπάρχουν όλες οι ουράνιες αναπαύσεις, όλες οι αιώνιες χαρές, όπου μαζί του εκεί θα δοξάζουμε τον Βασιλέα όλων εκείνων των αγαθών, τον Αιώνιο Βασιλέα της Ουρανίου Βασιλείας, τον Κύριο Ιησού Χριστό, Ώ, η δόξα και η τιμή νυν και αεί και εις τούς αιώνας των αιώνων. Αμήν.

(+) Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ Δ΄ ΚΥΡΙΑΚΗΝ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ (1965)