Ενας ακάματος μελετητής της Ελληνορθόδοξης πνευματικότητας: π. Γεώργιος Μεταλληνός (1940 – 2019)

Η εκδημία του π. Γεωργίου Μεταλληνού αποτελεί μεγάλο πλήγμα για το Γένος μας και τον ορθόδοξο κόσμο στο σύνολό του, ιδίως στις κρίσιμες και οριακές στιγμές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Κι αυτό επειδή ο π. Γεώργιος, ως το τέλος σχεδόν της ευλογημένης και παραγωγικής ζωής του, με μαχητικότητα και σθένος ορθοτομούσε τον λόγο της αληθείας και έδινε καθημερινά την μετά λόγου γνώσεως και πίστης μαρτυρία του, με την έρευνα, τις συγγραφές, τις διαλέξεις και την εν γένει δυναμική παρουσία του στον πνευματικό και επιστημονικό κόσμο της χώρας μας, αλλά και πέρα από αυτήν.

Ο μακαριστός π. Γεώργιος γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1940 όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του, το 1958. Από το 1964 έως το 1967 σπούδασε θεολογία και φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής του θητείας, διορίστηκε επιστημονικός βοηθός στην έδρα της Πατρολογίας. Το 1969 μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στην τότε Δυτική Γερμανία και συγκεκριμένα στα πανεπιστήμια της Βόννης και της Κολωνίας, όπου και διέμεινε μέχρι το 1975, ενώ ενδιαμέσως πραγματοποίησε σπουδές και αρχειακές έρευνες στην Αγγλία.

Το 1971 εισήλθε στις τάξεις του εγγάμου κλήρου, στη Γερμανία. Αναγορεύθηκε διδάκτωρ Θεολογίας στην Αθήνα και Φιλοσοφίας – Ιστορίας στην Κολωνία. Από το 1984 ήταν καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με κύριο γνωστικό αντικείμενο «Ιστορία του Πνευματικού Βίου κατά την μεταβυζαντινή περίοδο», ενώ επίσης δίδασκε «Ιστορία και Θεολογία της Λατρείας» και «Βυζαντινή Ιστορία». Διετέλεσε Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ από το 2004 έως το 2007, οπότε και αφυπηρέτησε, λαμβάνοντας τον τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή της Σχολής.

Παραλλήλως, ο π. Γεώργιος ανέπτυξε σημαντική ποιμαντική δραστηριότητα στον πανεπιστημιακό ναό του αγίου Αντίπα, στον χώρο της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η διπλή αυτή δράση υπήρξε απολύτως χαρακτηριστική της προσφοράς του, δεδομένου ότι πέραν του καθαρώς ερευνητικού και συγγραφικού ακαδημαϊκού έργου του, που είναι πλούσιο, πρωτότυπο και πρωτοποριακό, ασχολήθηκε συστηματικά και με το κήρυγμα, δίνοντας εκατοντάδες εκλαϊκευτικές διαλέξεις και πραγματοποιώντας κηρύγματα, αλλά και πολλές εμφανίσεις σε τηλεοπτικές εκπομπές, με στόχο την γνωριμία του ποιμνίου του με την ελληνορθόδοξη παράδοση και τις βασικές αρχές της πνευματικής ιδιοπροσωπίας της Ρωμηοσύνης.

Τιμήθηκε με αρκετά βραβεία όσο ζούσε για το πλούσιο και πολυσχιδές έργο του, από τα οποία αξίζει ίσως να αναφέρουμε το «Μακεδονικό Βραβείο», που έλαβε το 2015 για το συνολικό του έργο. Πέρα όμως από αυτά, το κυριότερο βραβείο του υπήρξε ο σεβασμός των συναδέλφων και των ομοτέχνων του, η καθολική αναγνώριση των εκάστοτε συνομιλητών του και η ευγνωμοσύνη όσων διδάχθηκαν και φρονηματίστηκαν από τις συγγραφές και τον λόγο του. Αφιλοκερδής εργάτης της επιστήμης και του «αμπελώνος του Κυρίου», ο π. Γεώργιος δεν εφείσθη κόπων και μόχθων, προκειμένου να μελετήσει και να αναδείξει τα βασικά στοιχεία της ελληνορθόδοξης ταυτότητας του Γένους, αυτά ακριβώς τα στοιχεία που μας συνδέουν με την πανταχόθεν βαλλόμενη παράδοσή μας και προσδιορίζουν την ιδιαίτερη πνευματική, πολιτισμική και εθνική μας ταυτότητα.

Απολύτως χαρακτηριστική είναι τα τελευταία χρόνια η προσφορά του στη σειρά των ετήσιων διεθνών επιστημονικών συνεδρίων για την επανάσταση του 1821, από τα οποία μένουν ακόμη δύο να πραγματοποιηθούν, στα πλαίσια της δράσης της «Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος» της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία είχα την τιμή και την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί του. Τόσο η επιστημονική κρίση, η πολυμάθεια και η ευρυμάθειά του, όσο και το γνήσιο εκκλησιαστικό και ελληνορθόδοξο φρόνημά του, υπήρξαν οδηγοί για όλους μας και συνετέλεσαν αποφασιστικά στην στερέωση και επιτυχία του θεσμού αυτού.

Ο π. Γεώργιος ιχνηλάτησε τους «καημούς της Ρωμηοσύνης» σε όλες τις διαστάσεις τους, ακόμη και στα πλαίσια των εκδηλώσεων του λαϊκού πολιτισμού, γι’ αυτό άλλωστε και έτρεφε βαθύτατη εκτίμηση για την επιστήμη της Λαογραφίας. Μας αφήνει ένα εξαιρετικά εκτεταμένο έργο, έργο υποδομής και βάσης για την μελέτη της ιστορίας και της ορθόδοξης πνευματικής ταυτότητας του Γένους, έργο στέρεο επιστημονικά, που θα φωτίζει σαν πυρσός αναμμένος, αντανακλώντας την φωτεινότητα του ήθους και της προσωπικότητας του συγγραφέα του. Γιατί ο π. Γεώργιος Μεταλληνός υπήρξε ένας ξεχωριστός, προικισμένος και με ακτινοβόλο πνεύμα άνθρωπος, ο οποίος έθεσε τα τάλαντα που του έδωσε ο Θεός στην υπηρεσία της Ορθοδοξίας και της Ρωμηοσύνης, απροϋπόθετα, με πάθος και αφοσίωση.

Μαχητικός και πατρικός, προσηνής και ευπροσήγορος, ευγενής αλλά και ανυποχώρητος σε ζητήματα ορθόδοξης ομολογίας, ο π. Γεώργιος υπήρξε φωτεινό παράδειγμα για πολλές γενιές μαθητών και ομοτέχνων του. Γνώριζε από στήθους πάμπολλα χωρία πατερικά και αγιογραφικά, και μπορούσε με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο να στηρίξει τις απόψεις του, οι οποίες πάντοτε διακρίνονταν για την διάκριση της  διατύπωσης και την λεπτότητα της εννοιολόγησης. Οσοι είχαμε την τύχη να θητεύσουμε παρά τους πόδας του, διδαχθήκαμε πολλά από την σκέψη, τη στάση ζωής και την απλότητα και συνέπεια του βίου του. Κυρίως όμως διδαχθήκαμε από την βαθιά του πίστη στην Ορθοδοξία και την απαρασάλευτη απαντοχή του στον Χριστό.

Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Προσέφερε με όλες τις δυνάμεις του στην Ορθόδοξη Εκκλησία και στο Γένος. Η συνέχιση του δρόμου που χάραξε θα είναι ίσως το καλύτερο επί γης μνημόσυνό του.

Μ. Γ. Βαρβούνης