• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Πέμπτη, 12 Ιουνίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Εκκλησιαστική ζωή και λαϊκός πολιτισμός

13 Δεκεμβρίου 2018
in Απόψεις - Γνώμες, Εκκλησιαστική Επικαιρότητα
Bουβό Ανωγειανό πηδηχτό μέσα στην εκκλησία
Share on FacebookShare on Twitter

Του Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ, Καθηγητή Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Ο ελληνικός λαϊκός πολιτισμός, όπως τον γνωρίζουμε στις παραδοσιακές εκδοχές του, δημιουργήθηκε την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, στα πλαίσια των παραδοσιακών κοινοτήτων του Γένους. Στα όρια δηλαδή μιας κοινωνίας που ως κύρια και βασική συσσωμάτωση και έκφρασή της είχε την ενορία και την ενοριακή ζωή. Η πραγματικότητα αυτή εξηγεί λοιπόν τόσο την στενή σχέση των ελληνικών παραδοσιακών εκδηλώσεων με τις ελληνορθόδοξες πνευματικές και τελετουργικές μορφές, όσο και την άποψη που συχνά εμφανίζεται στην Εκκλησία ότι ο ελληνικός παραδοσιακός πολιτισμός είναι προνομιακό πεδίο διαχείρισης από την εκκλησιαστική ζωή και τους εκπροσώπους της.

Το διαπιστώνουμε αυτό και σήμερα, παντού γύρω μας. Το βλέπουμε κυρίως στις συμβολικές χρήσεις του λαϊκού πολιτισμού σε μορφές της εκκλησιαστικής ζωής, είτε τελετουργικές είτε πολιτισμικές, όπως για παράδειγμα η χρήση παραδοσιακών ενδυμασιών στα πλαίσια πανηγυρικών ιερών ακολουθιών ή παραδοσιακές πολιτισμικές αναπαραστάσεις σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις που οργανώνονται από ενορίες και Μητροπόλεις, φαινόμενα που έχουμε κατά το παρελθόν αναλύσει σε σχετικά άρθρα μας.

Εκείνο που εδώ θέλουμε να διερευνήσουμε, είναι η ποιότητα των αναπαραστάσεων αυτών και σε τελική ανάλυση η αποτελεσματικότητα των σχετικών εγχειρημάτων, η οποία βεβαίως εξαρτάται από την πιστότητα και την ποιότητά τους. Και στον τομέα αυτό νομίζω ότι κατά κανόνα υπάρχει έλλειμμα, με ελάχιστες εξαιρέσεις περιπτώσεων ανάλογων εκδηλώσεων, οι οποίες όμως απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Το έλλειμμα που διαπιστώνουμε, κατά κύριο λόγο έγκειται στην φολκλοριστική χρήση, πρόσληψη και προβολή των στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού. Στη χρήση δηλαδή εξωτερικών μορφών για εξασφάλιση συναισθηματικής φόρτισης ή θεαματικότητας, χωρίς ωστόσο γνώση των υποκείμενων συνθηκών, χωρίς επίγνωση της βάσης και της ουσίας του λαϊκού πολιτισμού, άρα χωρίς δυνατότητα κατανόησης των επιμέρους, που στη συνείδηση των θεατών απομένουν ως ένα είδος αλυσίδας θεαματικών μορφών, άνευ συνδέσεων και κατανοήσεων.

Για να αποφευχθεί αυτό δεν επαρκούν τα –αμφίβολης συχνότατα ποιότητας και αποτελεσματικότητας– εισαγωγικά σημειώματα σε χορούς ή αναπαραστάσεις δρωμένων και λαϊκών τελετουργιών που επιχειρούνται σε ανάλογες εκδηλώσεις. Δεν επαρκούν οι αναμφίβολα καλές προθέσεις και οι επιζητούμενες νοσταλγικές αντιδράσεις του κοινού. Χρειάζεται περίσκεψη, μελέτη, γνώση, επαγγελματισμός και χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι όχι μόνο αντάξιο των προσδοκιών του κοινού, αλλά και λυσιτελές για όσους παρακολουθούν.

Ποια μπορεί να είναι η ωφέλεια που προκύπτει από ανάλογες εκδηλώσεις; Ο πνευματικός φρονηματισμός του κοινού, η μύηση σε παλαιότερες μορφές της ελληνορθόδοξης παράδοσής μας, οι οποίες σχηματοποιούν κοινές συλλογικές πολιτισμικές επιλογές και εκδηλώσεις του Γένους και συναποτελούν την ουσιαστική πολιτισμική μας ταυτότητα. Σε μια εποχή που ο κακώς εννοούμενος εξευρωπαϊσμός εισάγει και προπαγανδίζει όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένες αξίες και πολιτισμικές επιλογές, η προβολή των παραδοσιακών αξιών του Γένους, αυτών που συνδέονται με τις «πολιτισμικές μας ρίζες» μόνο σωτήρια για τη συλλογική εθνική και πολιτισμική μας ιδιοπροσωπεία μπορεί να είναι. Αρκεί βεβαίως να γίνεται με τρόπο σωστό, επιστημονικά κατοχυρωμένο και μελετημένο, χωρίς ερασιτεχνισμό και κακόγουστη προχειρότητα.

Είναι εύκολο, δεδομένων των συνθηκών των κάθε είδους σκηνικών αναπαραστάσεων στοιχείων του παραδοσιακού πολιτισμού, το θελκτικό να μετατραπεί σε αποκρουστικό, και το μεγαλείο να προσληφθεί ως γελοίο. Οι διαχωριστικές γραμμές είναι λεπτές και η τήρησή τους εξαρτάται από το πόσο κιτς αναμειγνύεται κάθε φορά στις όποιες πολιτισμικές προσπάθειες. Για τον λόγο αυτό, οι αναπαραστάσεις αυτές δεν πρέπει να αποτελούν αυτοσκοπό ή προσπάθεια προώθησης προσωπικών φιλοδοξιών προϊσταμένων ναών και κάποιων συνεργατών τους, αλλά βήματα ουσιαστικής γνώσης ενός αστικοποιημένου πολιτισμικά κοινού όχι με τα θεματικά επιφαινόμενα, αλλά με την ουσία του λαϊκού πολιτισμού. Και για να γίνει αυτό χρειάζεται γνώση, επαγγελματισμός και κυρίως παραδειγματισμός από ανάλογες μορφές εκδηλώσεων που στηρίζονται σε σωστές αρχές και προϋποθέσεις.

Είναι κρίμα πολύμοχθες προσπάθειες εθελοντικού ζήλου να έχουν πενιχρό ή απορριπτέο τελικό αποτέλεσμα. Προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να αναπροσανατολιστεί, νομίζω, η σχέση της εκκλησιαστικής ζωής και πολιτισμικής δράσης με τις αξίες και τις μορφές του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού σήμερα.

Εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

Μοναχική Κουρά στην Κέρκυρα
Εκκλησία της Ελλάδος

Μοναχική Κουρά στην Κέρκυρα

11 Ιουνίου 2025

Την Τετάρτη, 11 Ιουνίου 2025, εορτή των Αγίων ενδόξων και πανευφήμων Αποστόλων Βαρθολομαίου και Βαρνάβα αλλά και του ἕν ἁγίοις...

Read more
ΕΠΑΝΔΡΙΑΝΤΙΑ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΤΙΜΗ. ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΖΑΦΕΙΡΗ (1978-2019)»
Εκκλησία της Ελλάδος

ΕΠΑΝΔΡΙΑΝΤΙΑ ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΤΙΜΗ. ΕΠΙΣΚΟΠΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΖΑΦΕΙΡΗ (1978-2019)»

11 Ιουνίου 2025

Βιβλιοκριτική παρουσίαση υπό Αρχιμ. Φιλίππου Χαμαργιά, Πρωτοσυγκέλλου Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας. Μετά πολλής χαράς και συγκίνησης παρέλαβα το άρτι εκδοθέν πόνημα...

Read more
ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΑ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΤΟΥ ΙΑΤΡΟΥ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΑ

11 Ιουνίου 2025

Μέσα σε ατμόσφαιρα κατανύξεως και με τη συμμετοχή πολλών πιστών, τελέσθηκε, το βράδυ της Τρίτης, 10 Ιουνίου 2025, ιερά αγρυπνία...

Read more
Ιερέας στη Λεμεσό βάλλει κατά της απόφασης της Ιεράς Συνόδου και κατά του Αρχιεπισκόπου για τον Μητροπολίτη Τυχικό
Πατριαρχεία - Αυτοκέφαλες Εκκλησίες

Ιερέας στη Λεμεσό βάλλει κατά της απόφασης της Ιεράς Συνόδου και κατά του Αρχιεπισκόπου για τον Μητροπολίτη Τυχικό

11 Ιουνίου 2025

Ιερέας της Ρωσικής Εκκλησίας της Μητροπόλεως Λεμεσού, βάλλει κατά του Αρχιεπισκόπου Κύπρου και κατά της άδικης -όπως την χαρακτηρίζει- απόφασης...

Read more
ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΟΥΡΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΛΟΝΝΗΣΟ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΟΥΡΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΛΟΝΝΗΣΟ

11 Ιουνίου 2025

Ήταν μια μέρα πλημμυρισμένη από φως. Όχι το συνηθισμένο φως του ήλιου που αγκαλιάζει τις ακτές της Αλοννήσου, αλλά εκείνο...

Read more
Ετιμήθη ο Άγιος Λουκάς ο Ιατρός στην Μητρόπολη Άρτης
Εκκλησία της Ελλάδος

Ετιμήθη ο Άγιος Λουκάς ο Ιατρός στην Μητρόπολη Άρτης

11 Ιουνίου 2025

Την Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025, το πρωί, στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Άρτα, ελειτούργησε ο Σεβασμιώτατος...

Read more
Σερρών Θεολόγος: «Ο Άγ. Λουκάς, ο Επίσκοπος και ιατρός, ετίμησε με την αγία ζωή του την Εκκλησία και την επιστήμη»
Εκκλησία της Ελλάδος

Σερρών Θεολόγος: «Ο Άγ. Λουκάς, ο Επίσκοπος και ιατρός, ετίμησε με την αγία ζωή του την Εκκλησία και την επιστήμη»

11 Ιουνίου 2025

Η πανσεβάσμιος ιερά μνήμη του Αγ. Λουκά, Αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως της Κριμαίας, του ιατρού και ομολογητού, εορτάζεται, με λαμπρότητα και στην...

Read more
Λαμία: Άνδρας μπούκαρε σε εκκλησία βρίζοντας γιατί τον ξύπνησαν οι καμπάνες
Εκκλησία της Ελλάδος

Λαμία: Άνδρας μπούκαρε σε εκκλησία βρίζοντας γιατί τον ξύπνησαν οι καμπάνες

11 Ιουνίου 2025

Απίστευτο περιστατικό στη Λάμια ανήμερα της μεγάλης γιορτής του Αγίου Πνεύματος (09/06/2025) στην ιστορική εκκλησία της Παναγίας Δέσποινας. Σύμφωνα με...

Read more
Εκκλησία της Ελλάδος

Συνέρχεται αύριο η Δ.Ι.Σ.

11 Ιουνίου 2025

Συνέρχεται την Πέμπτη 12 και την Παρασκευή 13 Ιουνίου 2025 η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, της 168ης...

Read more
Τά ἀποστολικά εὔφορα κλήματα Βαρθολομαῖος καί Βαρνάβας
Πνευματικές Διδαχές

Τά ἀποστολικά εὔφορα κλήματα Βαρθολομαῖος καί Βαρνάβας

11 Ιουνίου 2025

Μητροπολίτου Φαναρίου Ἀγαθαγγέλου, Γενικοῦ Διευθυντοῦ Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Καὶ σὸς μαθητής, Χριστέ, Βαρθολομαῖος, Μιμούμενός σε, σταυρικὸν φέρει...

Read more
Καλύτερα στην υγεία του ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου Δημήτριος
Πατριαρχεία - Αυτοκέφαλες Εκκλησίες

Καλύτερα στην υγεία του ο Μητροπολίτης Αργυροκάστρου Δημήτριος

11 Ιουνίου 2025

Του π. Ηλία Μάκου Καλύτερα εξελίσσεται, σύμφωνα με πληροφορίες, η κατάσταση της υγείας του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Δημητρίου, ο οποίος εξακολουθεί...

Read more
Τάκης Θεοδωρικάκος: “Το Υπουργείο Ανάπτυξης συμβάλλει στη διάσωση ιστορικών μνημείων και την ανάδειξη των αξιών του Χριστιανισμού”
Ελλάδα Κόσμος

Τάκης Θεοδωρικάκος: “Το Υπουργείο Ανάπτυξης συμβάλλει στη διάσωση ιστορικών μνημείων και την ανάδειξη των αξιών του Χριστιανισμού”

11 Ιουνίου 2025

Το Υπουργείο Ανάπτυξης συμβάλλει στη διάσωση ιστορικών μνημείων και την ανάδειξη των αξιών του Χριστιανισμού”, τόνισε σήμερα ο Υπουργός Ανάπτυξης,...

Read more
Ο εσπερινός του Αγίου Λουκά του Ιατρού στην Νέδουσα Μεσσηνίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο εσπερινός του Αγίου Λουκά του Ιατρού στην Νέδουσα Μεσσηνίας

11 Ιουνίου 2025

Με την συμμετοχή πλήθους πιστών από την ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας τελέσθηκε το απόγευμα της Τρίτης 10ης Ιουνίου ε.ε., ο...

Read more
Εόρτιος Εσπερινός Αγίου Λουκά του Ιατρού στην Άρτα
Εκκλησία της Ελλάδος

Εόρτιος Εσπερινός Αγίου Λουκά του Ιατρού στην Άρτα

11 Ιουνίου 2025

Την Τρίτη 10 Ιουνίου 2025, το απόγευμα, στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς...

Read more
Εορτάστηκε η μετακομιδή των Λειψάνων του Αγ. Λουκά του Ιατρού στην Ι.Μ. Δοβράς
Πνευματικές Διδαχές

Άγιος Λουκάς ο Ιατρός, αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας

11 Ιουνίου 2025

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού         Μια από τις δραματικότερες περιόδους της εκκλησιαστικής μας ιστορίας είναι και ο 20ος...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Κυριακή της Πεντηκοστής στην Μητρόπολη Νεαπόλεως
Πνευματικές Διδαχές

Ο Μεγάλος Άγνωστος, το τρίτον πρόσωπο της αγίας Τριάδος

8 Ιουνίου 2025

του Αρχιμανδρίτου Γρηγόριου Κωνσταντίνου Δρ Θ.  Όλοι οι χρι­στια­νοί γι­ορ­τά­ζου­με την ε­ορ­τή του Α­γί­ου Πνεύ­μα­τος τη Δευ­τέ­ρα με­τά την Κυ­ρια­κή της...

“Νιφάδες ηνέχθησαν άνωθεν”

Ποιά η διαφορά της εορτής της Πεντηκοστής με την εορτή του Αγίου Πνεύματος;

8 Ιουνίου 2025
Αποκαλύπτεται και φωτίζει

«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»· Περί του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος

8 Ιουνίου 2025
«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»· Περί του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος

Ὁ Μέγας Σύμμαχος «Καί ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου»

8 Ιουνίου 2025

Ο Μεγάλος Άγνωστος

24 Ιουνίου 2024
Αποκαλύπτεται και φωτίζει

Γιατί το Άγιο Πνεύμα εμφανίσθηκε με τη μορφή πύρινης γλώσσας

23 Ιουνίου 2024
«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»· Περί του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος

Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος

23 Ιουνίου 2024
«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»· Περί του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος

Περί του Αγίου Πνεύματος

24 Ιουνίου 2024
Αποκαλύπτεται και φωτίζει

«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»

4 Ιουνίου 2023
Κυριακή της Πεντηκοστής στην Μητρόπολη Νεαπόλεως

«Πάντα χορηγεῖ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον»

7 Ιουνίου 2020
Αποκαλύπτεται και φωτίζει

Πνεύμα Κυρίου

24 Ιουνίου 2019
«Ὁ γάρ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καί δικαιοσύνῃ καί ἀληθείᾳ»

«Ὁ γάρ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καί δικαιοσύνῃ καί ἀληθείᾳ»

28 Μαΐου 2018
«Ξένον ἄκουσμα, ξένον θέαμα, πῦρ διαιρούμενον, εἰς νομάς χαρισμάτων»

«Ξένον ἄκουσμα, ξένον θέαμα, πῦρ διαιρούμενον, εἰς νομάς χαρισμάτων»

28 Μαΐου 2018
«Πάντα χορηγεί το Πνεύμα το Άγιον»· Περί του Τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος

Ο «άλλος Παράκλητος»

3 Ιουνίου 2017
Next Post
Οι αρχές του Χριστιανισμού

Οι αρχές του Χριστιανισμού

Παρουσία του Παυλόπουλου ο εορτασμός του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Παρουσία του Παυλόπουλου ο εορτασμός του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος

Ο Άγιος Παΐσιος Για Την Τηλεφωνική Εξομολόγηση

Οι μακαρισμοί του γέροντος Παΐσιου

Χριστουγεννιάτικη γιορτή στον Μητροπολιτικό Ναό  Χαλκίδος

Χριστουγεννιάτικη γιορτή στον Μητροπολιτικό Ναό Χαλκίδος

«Ο Eπιβλέπων επί την γην» - Σεβ. Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας Γαβριήλ

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist