Εἰς τὴν Ἀποτομὴν τῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου. † Μητροπολίτης Πατρῶν Νικόδημος

«Ἔσται γάρ μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου»

Οταν ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ ἀπεστάλη παρά τοῦ Θεοῦ πρός τόν Ζαχαρίαν τόν ἱερέα, διά νά τοῦ ἀναγγείλῃ ὅτι εἰσηκούσθη ἡ δέησίς του καί θά ἀποκτήσῃ πλέον, εἰς τό γῆράς του, υἱόν, δέν παρέλειψεν (ὁ Ἀρχάγγελος) νά προείπῃ καί τήν ἐξέλιξιν τοῦ παιδίου, τό ὁποῖον θά ἐγέννᾶτο· διεβεβαίωσε δέ περί αὐτοῦ (κατ’ ἐντολήν τοῦ Θεοῦ), ὅτι «οὗτος ἔσται μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου».

Τήν διαβεβαίωσην δέ ταύτην ἐπανέλαβε βραδύτερον καί ὁ Κύριος, ὅταν ἔλεγε δημόσιᾳ περί τοῦ Προδρόμου, ὅτι «οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ».

Ἀλλά ποῖοι λοιπόν εἶναι  οἱ τίτλοι τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, οἱ καθιστῶντες αὐτόν μέγαν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ; Τοῦτο ἄς μελετήσωμεν σήμερον ἐπί τῇ μνήμῃ αὐτοῦ.

***

1.Ὁ ἅγιος βίος του· αὐτός ἀποτελεί πάντοτε τόν πρώτιστον ὅρον διά νά κληθῇ κανείς μέγας ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν· «ὅς ἅν ποιησῃ καί διδάξῃ οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶ», εἶπεν ὁ Κύριος. Καί ὁΠρόδρομος πρῶτον ἐποίησε καί κατόπιν ἐδίδαξε· πρῶτον παρουσίασε βίον ἅγιον καί κατόπιν ἐκάλεσε καί τούς ἄλλους εἰς τήν ὁδόν τῆς ἁγιότητος, ὑπέρ τῆς ὁποίας μετά θαυμαστοῦ ζήλου ἠγωνίσθη. Ἔζη ὡς ἄγγελος μᾶλλον ἤ ὡς ἄνθρωπος.

Ἔχων ὡς κατοικίαν τήν ἔρημον, διῆγε βίον προσευχῆς καί ἀφοσιώσεως εἰς τόν Θεόν.

Τά ἀγαθά καί αἱ δόξαι τοῦ κόσμου δέν εἵλκυον τήν καρδίαν του, ἥτις ἦτο παραδεδομένη ἐξ ὁλοκλήρου εἰς τόν Θεόν. Νεκρός πρός τόν κόσμον καί τήν ἁμαρτίαν καί τήν ματαιότητα τοῦ κόσμου, ἔζη ἀποκλειστικῶς διά τόν Θεόν καί τό θέλημά Του. Ἀξιοθαύμαστος εἶναι ἡ ἄκρα λιτότης καί ἡ αὐστηροτάτη ἐγκράτεια τοῦ βίου αὐτοῦ. Ἡ τροφή του πτωχοτάτη, «ἀκρίδες καί μέλι ἄγριον»· τό ἔνδυμα του ἀπέριττον καί πενιχρόν, «ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καί ζώνην δερμάτινην περί τήν ὀσφύν αὐτοῦ».

Τοιουτοτρόπως, ἐν ᾧ περιώριζεν εἰς τό ἐλάχιστον τήν μέριμναν διά τήν συντήρησίν του, ἀφιέρωνεν ὅλον τόν χρόνον καί τάς δυνάμεις του εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῆς βουλῆς τοῦ Θεοῦ.

Ἐπίσης ἀξιοθαύμαστος εἶναι ἡ μεγάλη ταπείνωσις αὐτοῦ. Ἐν ᾧ ἢδη εἶχεν ἀποκτήσει τοιαύτην φήμην παρά τῷ λαῷ, ὥστε ἐνομίζετο ὅτι εἶναι αὐτός ὁ Μεσσίας· καί ἐν ᾧ ἀπελάμβανε τοιούτου σεβασμοῦ παρά τοῦ λαοῦ, ὥστε νά μή τολμᾷ οὐδ’ ὁ Ἡρώδης νά τόν θίξῃ καί οἱ Φαρισαῖοι ἐπίσης, λέγοντες,  «φοβούμεθα τόν ὄχλον· πάντες γάρ ἔχουσι τον Ἰωάννην ὡς προφήτην», αὐτός δέν δυσκολεύεται νά ὁμολογήσῃ δημόσιᾳ ὅτι δέν εἶναι ἄξιος, «κύψας λῦσαι τόν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων» τοῦ Ἰησοῦ· καί νά διακηρύξῃ ὅτι «ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν ἐμέ δε ἐλάττοῦσθαι». Πόσον καλῶς εἶχεν ἐννοήσει ὁ θεῖος Πρόδρομος, ὅτι «ὅς ἐάν θέλῃ γενέσθαι μέγας» θά πρέπει νά τάξῃ ἑαυτόν ὡς ἔσχατον!… Αὕτη ἐν ὀλίγοις ἦτό ἡ ἀρετή τοῦ Ἰωάννου, ἡ συνιστῶσα τόν πρῶτον τίτλον τοῦ κατά Θεόν μεγαλείου του.

2.Τό ἔργον καί ὁ ἅγιος ζῆλος του. Ἀλλ’ ὁ Βαπτιστής εἶναι μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου ἐξ ἴσου καί διά τό ἔργον του. Συνίστανται δέ τοῦτο, ἀφ’ ἑνός μέν εἰς τό κήρυγμα αὐτού, καί ἀφ’ ἑτέρου εἰς τήν ἀντίδρασίν του κατά τοῦ ἐν τῇ κοινωνίᾳ ἠθικοῦ κακοῦ, ὁπουδήποτε συνήντα αὐτό. Εἰς ἀμφότερα ἐπέδειξε ζῆλον ἔνθεον, ἀξιοθαύμαστον. Τό κήρυγμά του περιστρεφόμενον κυρίως εἰς τάς βαρυσημάντους λέγεις, «μετανοεῖτε, ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν»,ἐχαρακτήριζεν ὁ ζῆλος, ἵνα «πολλούς τῶν υἱῶν Ἰσραήλ ἐπιστρέψῃ ἐπί Κύριον τόν Θεόν αὐτῶν… ἑτοιμάσαι Κυρίῳ λαόν κατεσκευασμένον» (Λουκ. α΄, 16-17). Τῷ ὄντι δέ τά ἀποτελέσματα ὑπῆρξαν ἀνάλογα τοῦ ζήλου του. Πλήθη λαοῦ συνέρρεον πρός τόν Ἰορδάνην, διά νά ἀκούσουν τόν κήρυκα τῆς ἐρήμου καί πολλοί ἤρχιζον νά δεικνύουν σημεῖα τῆς μετανοίας των, βαπτιζόμενοιἑν τῷ ποταμῷ ὑπ’ αὐτοῦ καί ἐξομολογούμενοι τάς ἁμαρτίας αὐτῶν.

Ἐκεῖνο ὅμως, τό ὁποῖον εἶναι περισσότερον χαρκτηριστικόν ἐκ τῆς κοινωνικῆς δράσεως τοῦ Προδρόμου, εἶναι ἡ μετά ζήλου καί αὐταπαρνήσεως ἀντίδρασις αὐτοῦ κατά τῆς διαφθορᾶς καί τῆς ἀνηθικότητος καί τῆς ἀνομίας καθόλου.

Δέν ἐφείδετο οὐδενός. Ἐκαυτηρίαζεν ἡ γλῶσσά του πάντα παρεκτρεπόμενον. Τί, ἐάν εὑρέθη ἀντιμέτωπος τῶν ἰσχυόντων ; «Ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν», ὠνόμασε τούς Φαρισσαίους (πανισχύρους τότε, ἀφοῦ κατώρθώσαν νά θανατώσουν τόν Κύριον). «Οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τήν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου», ἐφώναζε πρός τόν βασιλέα Ἡρώδη (μή φοβούμενος τήν ἀσυδοσίαν τῶν τότε βασιλέων) δυνάμενον νά θανατώσῃ αὐτόν. Δέν ἐπιτρέπεται εἰς σέ, ἔλεγε, νά δίδῃς τοιοῦτο παράδειγμα εἰς τόν λαόν. Ὁμοίως ἤλεγχε καί πάσαν ἄλλην ἀντινομίαν, ὁπουδήποτε τήν συνήντα. Ἀλλ’ ἀντιμετώπισε τήν ὀργήν τῶν Φαρισαίων, τήν μῆνιν  καί τήν μανίαν τῆς Ἡρῳδιάδος. Τί μέ τοῦτο ὅμως ; Προσέλαβε καί ἕτερον τίτλον, διά νά εἶναι μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου.

3.Τόν τίτλον τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου. Γνωρίζετε τάς λεπτομερείας. Εἰς συμπόσιον, κατά τήν ἐπέτειον τῶν γενεθλίων τοῦ Ἡρῴδου, καί εἰς ἐπιβράβευσιν τοῦ χοροῦ τῆς θυγατρός τῆς Ἡρῳδιάδος, ἀποκεφαλίζεται ὁ Βαπτιστής, διά νά λάβῃ τήν κεφαλήν του ἐπί πίνακι ἡ νεαρά χορεύτρια, μᾶλλον δέ διά νά κορέσῃ τό ἐκδικητικόν της πάθος ἡ μητέρα της ἡ Ἡρῳδιάς, ἡ συμβουλεύσασα τήν κόρην της νά ἐκμεταλλευθῇ πρός τόν σκοπόν τοῦτον τούς ὅρκους καί τάς δημοσίας ὑποσχέσεις τοῦ Ἡρῴδου.

***

Καί αὐτοί μέν εἶναι οἱ λόγοι, ἕνεκα τῶν ὁποίων ὁ Ἰωάννης ἀνεδείχθη «μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου».

Πάντες ὅμως οἱ τίτλοι οὗτοι τοῦ Προδρόμου ἀποτελοῦν μίαν μεγάλην διαμαρτυρίαν διά τήν ἠθικήν κατάπτωσιν καί τῆς συγχρόνου ἡμῶν κοινωνίας.

Ὁ ἅγιος βίος του βοᾷ καί κράζει κατά τῆς ἁμαρτωλῆς ζωῆς, ἡ ὁποία δεν σπανίζει δυστυχῶς.

Τό κήρυγμά του,  «μετανοεῖτε…», εἶναι ἐξόχως ἐπικαιρον σήμερον, ὁπότε ὑφιστάμεθα τόσας θλιβεράς συνεπείας τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ ἠθικοῦ ἐκτροχιασμοῦ τῆς γενεᾶς ἡμῶν. Ἡ ἀντίδρασις καί ὁ ἔλεγχος αὐτοῦ ἐναντίον πάσης ἀνηθικότητος καί ἀδικίας εἶναι καί διά τάς ἡμέρας ἡμῶν καυτήριον τῶν αὐτῶν πράξεων. Ἐάν εἴχομεν ἀνοικτούς τούς ὀφθαλμούς καί τά ὦτα τῆς ψυχῆς, διά νά ἴδωμεν ἐν μέσῳ ἡμῶν τόν θεῖον Πρόδρομον, ἀσφαλῶς θά ἠκούομεν ἐξ αὐτοῦ ταῦτα :

Ἡ αὐστηρότης καί λιτότης τοῦ βίου μου ἄς εἶναι δι’ ὑμᾶς ἐνίσχυσις, ἐάν εὑρίσκεσθε ἰδίως ἐν μέσῳ ὡρισμένων στερήσεων.

Ἡ πρόσκλησις εἰς μετάνοιαν ἄς μή ἀκουσθῇ ὡς «φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ» καί εἰς ὦτα μή ἀκουόντων, ἐάν θέλετε «ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθάς…».

Καί οἱ δριμεῖς ἐκεῖνοι ἔλεγχοι τῆς ἀδικίας καί τῆς ἐκμεταλλεύσεως καί τοῦ δόλου καί τῆς ὑποκρισίας εἰς πόσους ἐνόχους τούτων θά ἠδύναντο ν’ ἀπευθυνθοῦν, διά νά εἴπουν πρός αὐτούς· «ὄφεις, γεννήματα ἐχιδνῶν…»;

Νά εἴπωμεν καί τό ἄλλο ; Εἰς πόσους δυστυχῶς, ἔχει θέσιν ὁ ἔλεγχος τοῦ Ἡρῷδου κάι τῆς Ἡρῳδιάδος, «οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τήν γυναίκα…»!…

Ἀλλά καί κάθε ἁμαρτωλός ἐλέγχεται ὁπωσδήποτε ἐκ τοῦ βίου, τοῦ κηρύγματος καί τῆς πυρίνης γλώσσης τοῦ Βαπτιστοῦ.

Ἐν ᾧ συγχρόνως ἐξ αὐτοῦ παρακινούμεθα οἱ πάντες εἰς ζωήν ἁγίαν, εἰς μετάνοιαν καί ἀντίδρασιν κατά τοῦ ἠθικοῦ ἐκτροχιασμοῦ ἡμῶν αὐτῶν καί τῆς κοινωνίας.

***

Δέν ἔχομεν ἡμεῖς νά φοβηθῶμεν μαρτύριον διά τήν ἀντίδρασιν ταύτην. Δέν θά ζητηθῇ ἀπό καμμίαν Ἡρωδιάδα ἡ κεφαλή μας ἐπί πίνακι… Τοὐναντίον. Ἐλπίς καλυτέρας αὔριον. Ἐλπίς λυτρώσεως ἐκ τῶν ποικίλων δεινῶν ἐκπηγάζει ἀπό τήν συμμόρφωσιν πρός τάς ἐντολάς τοῦ Θεοῦ. Ἐλπίς, τέλος, αἰωνίου καί ἀτελευτήτου μακαριότητος ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.

Επιμέλεια: Ελένη Παπαδάμου, πτυχ. Νευρολογίας