Αυτοκέφαλο Ουκρανίας: Θεραπεία πνευματικού προβλήματος ή περαιτέρω άνοιγμα της πληγής;

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ 

Εν Πειραιεί τη 14^η Φεβρουαρίου 2019  

Δεν μας έφθανε η μεγάλη πληγή που μας άνοιξε η «Σύνοδος» της Κρήτης, (2016), με την νομιμοποίηση, (αντί της καταδίκης), του Οικουμενισμού και τις εξ’ αιτίας αυτής ολέθριες συνέπειες για την καθολική ενότητα της Εκκλησίας με την δημιουργία, ως γνωστόν, νέων σχισμάτων και διαιρέσεων και μας ήρθε δύο χρόνια μετά, ως κεραυνός εν αιθρία, ένα καινούργιο μείζον πρόβλημα, πανορθοδόξων και αυτό διαστάσεων, η χορήγηση Αυτοκεφάλου στην Ουκρανία, που έγινε αφορμή δημιουργίας νέου μεγάλου σχίσματος, με ανυπολόγιστες για την διορθόδοξη ενότητα συνέπειες. Οι εξελίξεις γύρω από το ζήτημα αυτό είναι καταιγιστικές, με το σχίσμα αντί να θεραπεύεται, δυστυχώς να βαθαίνει όλο και περισσότερο. Η αντικανονική εκκλησιαστική απόσχιση της Εκκλησίας της Ουκρανίας από το Πατριαρχείο της Ρωσίας, με το οποίο επί αιώνες ήταν εκκλησιαστικά συνδεδεμένη, με μονομερείς ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οδήγησε με μαθηματική ακρίβεια, όπως ήταν επόμενο,  στην άρνηση πολλών Τοπικών Εκκλησιών, (Πατριαρχεία Μόσχας, Αντιοχείας, Σερβίας, Εκκλησία Πολωνίας, κ.α.), να αναγνωρίσουν αυτό το εκκλησιαστικό «πραξικόπημα», ενώ οι υπόλοιπες παραμένουν αμήχανες και αναποφάσιστες. Το γεγονός ότι καμία Τοπική Εκκλησία δεν ανταποκρίθηκε, να στείλει αντιπροσωπία στην ενθρόνιση του νέου «προκαθημένου» στην Ουκρανία, κ. Επιφανίου, λέγει πολλά και δείχνει πάνω στην πράξη ότι, (προς το παρόν τουλάχιστον), καμία δεν δέχεται  να αναγνωρίσει τον νέο «προκαθήμενο». Το Άγιον Όρος, με συντριπτική πλειοψηφία, (15 στις είκοσι Μονές), αρνήθηκε να στείλει αντιπροσωπία στην ενθρόνιση.

Η υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο κανονική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας , η οποία ειρήσθω αντιπροσωπεύει το 80% του πιστού λαού της Ουκρανίας με 90 κανονικούς επισκόπους, 12.500 ενορίες, 5.000 μοναχούς και εκατομμυρία πιστούς,αρνήθηκε να συμμετάσχει στην δήθεν «ενωτική σύνοδο», που έγινε τον περασμένο Δεκέμβριο, (15.12.2018), για την εκλογή του προκαθημένου. Εν τω μεταξύ ο διωγμός που εξαπέλυσε ο κρατικός μηχανισμός κατά της κανονικής Εκκλησίας με βίαιες διαρπαγές Ναών, ιερών Μονών κλπ, είναι άνευ προηγουμένου και τείνει να εξελιχθεί σε εμφύλιο σπαραγμό. Ωστόσο οι πιστοί της κανονικής Εκκλησίας παρ’ όλες τις πιέσεις και την βία που χρησιμοποιείται εις βάρος τους, παραμένουν αμετακίνητοι και συνεχίζουν να αγωνίζονται με σθένος για να κατοχυρώσουν τα δίκαια αιτήματά τους.

Πρόσφατα έπεσε στην αντίληψή μας άρθρο σχετικό με το ουκρανικό ζήτημα,  του Σεβ. Μητροπολίτου Αρκαλαχωρίου, (Κρήτης) και καθηγητού του ΑΠΘ, κ. Ανδρέα Νανάκη, με τίτλο: «Αυτοκέφαλο Ουκρανίας: Θεραπεία πνευματικού προβλήματος». Μελετήσαμε με προσοχή το άρθρο και διαπιστώσαμε, ότι παραποιείται η πραγματικότητα για ευνοήτους λόγους. Είναι εμφανής η προσπάθεια του συντάκτου, όχι απλώς να συγκαλύψει, αλλά και να δικαιώσει αυτή την ενέργεια του Οικουμενικού Πατριαρχείου, είτε με υπεραπλουστεύσεις στο όλο  εκκλησιαστικό πρόβλημα, είτε αποσιωπώντας ουσιώδεις πλευρές του. Ουσιαστικά επαναλαμβάνει την περιρρέουσα επιχειρηματολογία περί δήθεν «θεραπείας» του ουκρανικού προβλήματος. Μάλλον συσκοτίζει τα πράγματα.

Προφανώς, για να προϊδεάσει τους αναγνώστες, ότι αυτά που γράφει ευθυγραμμίζονται με τους αγίους Πατέρες, παραθέτει ένα απόφθεγμα του νεοφανούς αγίου και ομολογητού της Ορθοδοξίας Ιουστίνου Πόποβιτς: «Η ανθρώπινη προσωπικότητα, σε όλες τις βαθμίδες της αμαρτίας, είναι στη βάση της θεοκεντρική και χριστοκεντρική και το νόημα και το πλήρωμά της το βρίσκει στη συνένωση με τον Θεάνθρωπο και Σωτήρα Ιησού Χριστό». Πολύ ορθά και άξια πολλής προσοχής τα όσα γράφει  εδώ ο άγιος, τον οποίο ιδαιτέρως σεβόμαστε και τιμούμε, διότι είναι ο διδάσκαλος και οδηγός μας στον αντιοικουμενιστικό αγώνα, στον οποίο ανάλωσε το βίο του. Μόνο που δεν μας λέει εδώ ο συντάκτης, τι θα έλεγε, αν ζούσε σήμερα ο άγιος, σχετικά με το όλο ζήτημα του ουκρανικού σχίσματος. Θα ήταν άραγε σύμφωνος, να χορηγηθεί Αυτοκεφαλία, καθ’ ον χρόνον η συντριπτική πλειοψηφία του κλήρου και του λαού δεν το επιθυμεί; Θα ήταν σύμφωνος να χορηγηθεί, με τον τρόπο με τον οποίο χορηγήθηκε και με τη διαδικασία που ακολουθήθηκε; Θα επέμενε να καταλυθεί η κανονική τάξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας, για χάρη των αμετανόητων σχισματικών, οι οποίοι έχουν προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στην τοπική Εκκλησία; Θα αγνοούσε το γεγονός, ότι εν προκειμένω δεν υφίσταται το λεγόμενο «έκκλητο» σε άλλη τελεία Πατριαρχική Σύνοδο παρά μόνον σε Οικουμενική Σύνοδο και ότι επομένως η χορήγηση Αυτοκεφαλίας αποτελεί επέμβαση στο κανονικό έδαφος της Εκκλησίας της Ρωσίας; Θα αγνοούσε, ότι όλα τα κατ’ έτος εκδιδόμενα «Ημερολόγια», ή «Επετηρίδες» και αυτού ακόμη του Οικουμενικού Πατριαρχείου μέχρι και του έτους 2018, αναγράφουν ότι η Εκκλησία της Ουκρανίας υπάγεται κανονικώς στην Εκκλησία της Ρωσίας; Ότι από τον 17^ο αιώνα και εντεύθεν όλα τα «Συνταγμάτια», στα οποία καταγράφονται οι κανονικές δικαιοδοσίες των θρόνων, δεν αναφέρουν την Ουκρανία στις υποκείμενες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο εκκλησιαστικές επαρχίες; Ότι όλα τα Πατριαρχεία και οι κατά τόπους Αυτοκέφαλες Εκκλησίες θεωρούν ως μοναδικό κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου τον κ. Ονούφριο, που υπάγεται στην Εκκλησία της Ρωσίας; Δεν νομίζουμε.

Βεβαίως είναι αλήθεια ότι «η ανθρώπινη προσωπικότητα, σε όλες τις βαθμίδες της αμαρτίας, είναι στη βάση της θεοκεντρική και χριστοκεντρική…». Είμαστε όμως βέβαιοι, ότι αν ζούσε σήμερα ο άγιος, θα απηύθυνε την παρά πάνω φράση στους αμετανόητους σχισματικούς, οι οποίοι δεν αποδέχθηκαν την απόφαση της Εκκλησίας της Ρωσίας και το χειρότερο: όντας καθηρημένοι και αφορισμένοι, συνέχιζαν επί τρεις σχεδόν δεκαετίες να αυθαιρετούν, «χειροτονώντας» «επισκόπους» και «κληρικούς». Όπως είναι γνωστό, πολλοί από τους πρωτεργάτες του σχίσματος του 1991 είχαν ανύπαρκτη χειροτονία, (όπως ο Μακάριος Μαλέτιτς), όπως και οι «επίσκοποι» και οι «ιερείς» της σχισματικής ομάδας του. Και όμως όλοι αυτοί, αναγνωρίστηκαν ως κανονικοί κληρικοί, με μια γραφειοκρατική πατριαρχική απόφαση, χωρίς κανονικές χειροτονίες!

Παρά κάτω συνεχίζει: «Άλλοτε ο πειρασμός της ματαιοδοξίας και της συλλογικής ή ατομικής φιλοδοξίας, άλλοτε η βεβαιότητα της πνευματικής αυτάρκειας και πληρότητας και άλλοτε η συμπόρευση με άρχοντες και εξουσίες του κόσμου τούτου συστοιχίζουν Εκκλησία και επισκόπους σε πολιτικές στοχεύσεις και σκοπιμότητες, με αποτέλεσμα οι συνεπίσκοποι, με τους οποίους συλλειτούργησαν και συνυπέγραψαν για την αναγκαιότητα του ουκρανικού αυτοκεφάλου κοινές διακηρύξεις, εν προκειμένω αρχιερείς να καθαιρούνται, στον δε εκκλησιαστικό αφορισμό να επικαλούνται κανονικά παραπτώματα τα οποία επί τούτου ενθυμήθηκαν». Δυστυχώς δεν ομιλεί με σαφήνεια και δεν μας εξηγεί, ποιους εννοεί. Είναι όμως φανερό, ποιους κατέβαλε «ο πειρασμός της ματαιοδοξίας και της συλλογικής, ή ατομικής φιλοδοξίας», για να δημιουργήσουν το σχίσμα στην Ουκρανία. Ο σχισματικός Φιλάρετος ο οποίος σήκωσε παντιέρα «Αυτοκεφαλίας», όταν απέτυχε να γίνει Πατριάρχης Μόσχας! Το ίδιο και ο έτερος σχισματικός ο Μακάριος, ο οποίος δημιούργησε δική του «Εκκλησία», για να γίνει «προκαθήμενος» της «νέας ουκρανικής Εκκλησίας», χειροτονημένος από ένα καθηρημένο διάκονο και ένα αυτοχειροτονημένο ψευδοπατριάρχη!

Ισχυρίζεται ότι «η συμπόρευση με άρχοντες και εξουσίες του κόσμου τούτου συστοιχίζουν Εκκλησία και επισκόπους σε πολιτικές στοχεύσεις και σκοπιμότητες», υπονοώντας μάλλον, ότι οι επίσκοποι της κανονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας συστοιχίστηκαν με την ρωσική κυβέρνηση. Αλλά αποσιωπά το γεγονός ότι και το Οικουμενικό Πατριαρχείο συμπορεύτηκε δυστυχώς «με άρχοντες και εξουσίες του κόσμου τούτου». Είναι σήμερα γνωστές σε όλους οι παρεμβάσεις των Δυτικών, για να αποκατασταθούν οι σχισματικοί και καθηρημένοι του Κιέβου και να δοθεί η περιβόητη Αυτοκεφαλία στη «νέα Εκκλησία». Και όλοι γνωρίζουν ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο, για να προωθηθούν γεωπολιτικά συμφέροντα και σκοπιμότητες των δυτικών, (Η.Π.Α., Ευρωπαϊκή Ένωση, Ν.Α.Τ.Ο.), όπως αποδείξαμε σε παλαιότερη ανακοίνωσή μας: (βλ. «Έκκληση προς την Ιερά Συνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος σχετικά με το Ουκρανικό ζήτημα», 21.1.2019). Όλοι γνωρίζουν ότι το Αυτοκέφαλο δόθηκε, για να αποσπασθεί και εκκλησιαστικά η Ουκρανία από την σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, ώστε να ματαιωθεί κάθε προσπάθεια δημιουργίας μιας μεγάλης συνομοσπονδίας Ορθοδόξων κρατών στην ανατολική Ευρώπη με κυρίαρχη δύναμη την Ρωσία. Ο Σεβ. Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ (Πατριαρχείου Ρωσίας) κ. Ιλαρίων είναι αποκαλυπτικός: «Η βιασύνη της νομιμοποίησης των ουκρανικών μη-κανονικών σχισματικών οργανώσεων, οφείλεται σε πολιτικούς λόγους που οι ουκρανικές αρχές δεν κρύβουν. Βλέπουμε ήδη τους πρώτους πικρούς καρπούς αυτής της πολιτικοποίησης της εκκλησιαστικής ζωής». Αυτή την σημαντική παράμετρο του ουκρανικού ζητήματος την αποσιωπά ο συντάκτης, για ευνοήτους λόγους.

Παρά κάτω γράφει: «Μακάρι στον έσω μας άνθρωπο, στις παραπάνω περιπτώσεις, να ομολογούμε καθαρτικά την αλήθεια και την πειρασμική δοκιμασία της ψυχοπαθούς (πάθη ψυχής) αυτής εκκλησιαστικής καταστάσεως, η οποία διαταράσσει την ενότητα και την ειρήνη της Εκκλησίας και επιφέρει διαμελισμό εις τον άρραφο χιτώνα του Κυρίου μας…Η ενότητα και η ειρήνη στη διαχρονική, εκκλησιαστική, πατερική, εμπειρική μαρτυρία, προϋποθέτουν θεοκεντρικότητα και χριστοκεντρικότητα. Καρπός αυτής της πνευματικής καταστάσεως είναι η συγχώρεση που επιφέρει την εκκλησιαστική ειρήνη». Και πάλι δεν μας διευκρινίζει, ποιοι ευθύνονται για τη διατάραξη της ενότητας και της ειρήνης στην Εκκλησία και επέφεραν τον διαμελισμό στον άρραφο χιτώνα του Χριστού. Μήπως ο Ονούφριος και η περί αυτόν Ιεραρχία και το εκκλησιαστικό πλήρωμα της κανονικής Εκκλησίας; Ασφαλώς όχι! Τον άρραφο χιτώνα του Χριστού τον έσχισαν οι σχισματικοί, (Φιλάρετος και Μακάριος) και τώρα τον σχίζουν ακόμη περισσότερο, όσοι θέλησαν να δώσουν κανονικότητα στην αντικανονικότητα εκείνων! Ασφαλώς «η ενότητα και η ειρήνη…προϋποθέτουν θεοκεντρικότητα και χριστοκεντρικότητα». Και ασφαλώς καρπός αυτής της πνευματικής καταστάσεως είναι η συγχώρεση. Η βασική προϋπόθεση όμως της συγχώρεσης είναι η μετάνοια. Δυστυχώς πουθενά δεν συναντήσαμε ίχνος μετάνοιας από τους εκκλησιαστικούς «αντάρτες» σχισματικούς. Ουδέποτε μετανόησαν για την ανυπολόγιστη ζημία που προκάλεσαν στη μαρτυρική Εκκλησία της Ουκρανίας και ουδέποτε υποτάχτηκαν στην δίκαιη απόφαση της καθαιρέσεώς των από την Εκκλησία της Ρωσίας. Ας υπενθυμίσουμε στο σημείο αυτό, (γιατί έχει πολλή μεγάλη σημασία), ότι αυτή την δίκαιη απόφαση την επεκύρωσε με επιστολή του ο Παν. Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος με το υπ’ αριθμ. 1203/29.8.1999 Πατριαρχικόν Του Γράμμα προς τον Μακαριστόν Πατριάρχην Μόσχας κυρόν Αλέξιον.

Παρά κάτω προσθέτει: «Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, εδραζόμενος στο φιλοκαλικό αυτό θεμέλιο ότι η αμαρτωλότητα δεν καταλύει τη θεοκεντρικότητα και τη χριστοκεντρικότητα της ανθρώπινης υπόστασης, με συνείδηση και φρόνημα πνευματικής διάκρισης, εκ της οποίας απορρέουν η υπομονή, η σιωπή, η προσδοκία, αλλά και η συγχωρητικότητα, για τριάντα χρόνια περίπου, από το 1991, όταν αποφασίστηκε η ανεξαρτησία της Ουκρανίας, έως το 2018, είχε εμπιστευθεί στο Πατριαρχείο της Μόσχας το εκκλησιαστικό πρόβλημα του ουκρανικού ανεξάρτητου κράτους. Προσδοκούσε ότι η Εκκλησία της Ρωσίας θα ηδύνατο να επιφέρει την ειρήνη και την ενότητα στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας». Ποιοι είναι αυτοί, που αποφάσισαν την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991; Μια μικρή ομάδα σχισματικών, καθ’ όν χρόνον η συντριπτική πλειοψηφία του κλήρου και του πιστού λαού της Ουκρανίας δεν το επιθυμούσε. Και εξακολουθεί να μην το επιθυμεί μέχρι σήμερα, μετά από 30 χρόνια!  Επίσης, τι θα μπορούσε να κάνει η Εκκλησία της Ρωσίας, όταν οι σχισματικοί του Κιέβου δεν εξεδήλωσαν την παραμικρή μετάνοια και ταπείνωση; Υπάρχει άλλος δρόμος για την αποκατάσταση «της ειρήνης και της ενότητος» από τον δρόμο της μετανοίας; Ασφαλώς όχι. Και το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής δεν άργησε να φανεί. Η κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας αυτή τη στιγμή διώκεται από την κυβέρνηση του Ποροσένκο με έναν άγριο διωγμό άνευ προηγουμένου, ο δε πιστός λαός έχει μπλεχτεί στη δύνη ενός εμφύλιου σπαραγμού  μέχρις αίματος! Ιδού ποια είναι η «ειρήνη και η ενότητα» που έφεραν στην Ουκρανία. Πολύ ορθά παρατηρεί  ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίων: «Δεν μπορούμε να προδώσουμε τους αδελφούς μας στην Ουκρανία, ονομάζοντας το μαύρο άσπρο και ανάποδα και να δεχθούμε τους σχισματικούς χωρίς μετάνοια, κάτι το οποίο είναι αντίθετο προς την Ιερά Παράδοση, την Κανονική τάξη και την βούληση της αυτοδιοικούσας Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας».

Και καταλήγει ο συντάκτης, ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος: «…αφουγκράστηκε και αποδέχθηκε τις διαρκείς και συνεχείς εκκλήσεις των κορυφαίων θεσμικών εκπροσώπων του ουκρανικού λαού και με την περί Αυτόν Αγία και Ιερά Σύνοδο, διά του έκκλητου, συγχώρεσε και αποκατέστησε τον Φιλάρετο με τον Μακάριο και τους περί αυτούς κληρικούς και λαϊκούς». Ποιους αφουγκράστηκε, ο Οικουμενικός Πατριάρχης; Τον ουνίτη ουκρανό προέδρο κ. Ποροσένκο, την κυβέρνησή του και τους σχισματικούς. Αφουγκράσθηκε μήπως τον κανονικό Μητροπολίτη του Κιέβου κ. Ονούφριο και την περί αυτόν Σύνοδο; Το μόνο που έκαμε ήταν να του στείλει «τελεσίγραφο», για να συμμετάσχει στην εκλογή του «προκαθημένου» της «νέας Εκκλησίας»! Συζήτησε με το Πατριαρχείο Ρωσίας, στη δικαιοδοσία του οποίου είναι εδώ και τέσσερις αιώνες  η Εκκλησία της Ουκρανίας; Αρκέστηκε μόνο να στείλει και στον Πατριάρχη της Ρωσίας «τελεσίγραφο», με το οποίο τον καλούσε ένα αναγνωρίσει τη «νέα Εκκλησία»!

Κλείνοντας εκφράζουμε για πολλοστή φορά την βαθιά ανησυχία και λύπη μας για τις τραγικές εξελίξεις  στην μαρτυρική Ουκρανία. Από όσα παραθέσαμε παρά πάνω γίνεται φανερό ότι η αναφορά του συντάκτου στον νεοφανή άγιο Ιουστίνο Πόποβιτς και ο συσχετισμός των θεοφωτίστων λόγων του με τους χειρισμούς του Οικουμενικού Πατριάρχου στο ουκρανικό ζήτημα υπήρξε ατυχέστατη.