«Απόβαση» των Ρώσων για αναζήτηση συμμαχιών

Του Πάνου Ευαγγέλου

Πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα οι παρεμβάσεις Ρώσων Ιεραρχών στις Ορθόδοξες Εκκλησίες με αφορμή το ουκρανικό.

Πέραν των πολιτικών πιέσεων οι οποίες ασκούνται στο Φανάρι για την Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας, το τελευταίο διάστημα η Μόσχα στηριζόμενη στην οικονομική ισχύ της επιδιώκει νέες συμμαχίες ακόμη και σε επίπεδο απλών μητροπολιτών προκειμένου να δημιουργήσει έναν «ιερό κλοιό» γύρω από το Φανάρι. Οι Ρώσοι έχουν αναλάβει συντονισμένες ενέργειες προκειμένου να ενημερώσουν τις άλλες Εκκλησίες. Στην αρχή έριξαν το βάρος σε Κύπρο, Αντιόχεια, Ιεροσόλυμα, Σερβία και Αλεξάνδρεια, με μάλλον καλά αποτελέσματα.

Τους τελευταίος μήνες φαίνεται πως έχουν επιλέξει την Ελλάδα όπου έχουν επαφές σε πολλές μητροπόλεις για το θέμα. Η Αθήνα παρακολουθεί τις κινήσεις αυτές και αξιολογεί τις τοποθετήσεις των Ιεραρχών. Ο ίδιος ο κ. Ιερώνυμος έχει κατά καιρούς διαπιστώσει ότι υπάρχει ικανός αριθμός μητροπολιτών οι οποίοι εμμέσως τάσσονται υπέρ των θέσεων της Μόσχας. Συνεργάτες του αρχιεπισκόπου αναφερόμενοι στο θέμα τόνιζαν ότι η Αθήνα δεν μπορεί να συγκρουστεί με το Φανάρι και πως όσοι ιεράρχες είναι κατά της αναγνώρισης της Εκκλησίας της Ουκρανίας θα πρέπει να το γνωστοποιήσουν αυτό στον ίδιο τον κ. Βαρθολομαίο.

Αν και οι Ρώσοι γνωρίζουν πολύ καλά ότι η Αθήνα δεν θα ταυτιστεί με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ωστόσο «έχουν κάνει απόβαση» στην Ελλάδα και προσπαθούν να αποσπάσουν δηλώσεις στήριξη, κάτι που μερικές φορές το πετυχαίνουν.

Εκτός των μητροπολιτών εδώ και λίγες μέρες στη διαδικασία στήριξης της Μόσχας έχουν μπει λαϊκοί και κληρικοί από διάφορες περιοχές της χώρας, οι οποίοι με ανοικτή επιστολή προς τον Αρχιεπίσκοπο και τα μέλη της Ιεραρχίας, επιχειρούν να παρέμβουν στο θέμα της αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας και μάλιστα προχωρούν στη συγκέντρωση υπογραφών. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο για ένα θέμα που απασχολεί το σύνολο των επικεφαλής των ορθοδόξων Εκκλησιών.

Οι υπογράφοντες το κείμενο, αφού αναφέρουν ότι σέβονται το Φανάρι υποστηρίζουν πως η «υπερόριος επέμβαση-εισπήδηση ακόμα και για την αντιμετώπιση σοβαρού προβλήματος σε ξένη δικαιοδοσία χωρίς τη σύμφωνη γνώμη, πολλώ δε μάλλον αντίθετα στην ομοφωνία, των άλλων τοπικών Εκκλησιών δεν μπορεί να θεμελιωθεί στην Ορθόδοξη ερμηνεία των πρεσβείων τιμής, αλλά αποτελεί αλλοίωση και παρερμηνεία τους. Τυχόν απόπειρα επιβολής τέτοιας ερμηνείας θα έχει, δυστυχώς, σοβαρότατες εκκλησιολογικές συνέπειες με άμεσο αποτέλεσμα την απώλεια της τιμητικής προκαθεδρίας».

Σε άλλο σημείο τάσσονται κατά της αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας από την Εκκλησία της Ελλάδος: «Είναι εξαιρετικά θλιβερό να διαπιστώνουμε ότι ενώ παλαιότερα, σε πείσμα των πολιτικών συμφερόντων και σε εξαιρετικά δύσκολες εποχές, ο Οικουμενικός Θρόνος με τους Αγίους Πατριάρχες Του αγωνιζόταν για την ενότητα των ρωσικών λαών υπό μία πνευματική και εκκλησιαστική διοίκηση, σήμερα ενδίδει στους πειρασμούς και στις υπερατλαντικές πιέσεις και προσπαθεί βίαια να τους χωρίσει, εμπλέκοντας την Ορθόδοξη Εκκλησία στα γεωπολιτικά συμφέροντα και μετατρέποντας την Εκκλησία του Χριστού σε μέρος των γεωπολιτικών σχηματισμών και προβλημάτων. Τυχόν αναγνώριση της αυτοκεφαλίας εκ μέρους μόνο της Εκκλησίας της Ελλάδος, χωρίς πανορθόδοξη απόφαση, θα εμπλέξει και την τοπική μας Εκκλησία στη γεωπολιτική σκακιέρα».

Παρεμβάσεις παντού 

Η παρέμβαση αυτή προκαλεί τουλάχιστον έκπληξη, για όσους παρακολουθούν τα όσα συμβαίνουν στο Ουκρανικό, καθώς πρόκειται για ένα θέμα το οποίο είναι και εξειδικευμένο και βεβαίως έχει να κάνει με την στάση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Πέραν του στοιχείου της έκπληξης υπάρχει και έντονος προβληματισμός για το γεγονός ότι οι θέσεις που διατυπώνονται στην επιστολή ταυτίζονται πλήρως με αυτές της ρωσικής Εκκλησίας, που το τελευταίο διάστημα προσπαθεί να επηρεάσει κυρίως αρχιερείς οι οποίοι με δηλώσεις τους προσπαθούν με τη σειρά τους να στηρίξουν τις θέσεις της Μόσχας.

Ήδη  σε πολλές μητροπόλεις στελέχη της Ρωσικής Εκκλησίας έχουν πραγματοποιήσει επισκέψεις με αφορμή διάφορες γιορτές και με την ευκαιρία αυτή αναφέρονται στο ουκρανικό ζητώντας επί της ουσίας στήριξη των Ελλήνων μητροπολιτών εν όψει και της απόφασης της Ιεράς Συνόδου τον Οκτώβριο ( εκτός απροόπτου ) για το θέμα.

Όπως και να έχει το επόμενο διάστημα οι πιέσεις των Ρώσων θα ενταθούν σε εκκλησιαστικό και πολιτικό επίπεδο αφού εκτιμούν ότι αν καταφέρουν να πείσουν πολλούς Ιεράρχες, η αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας δεν θα γίνει άμεσα και έτσι θα κερδίσουν χρόνο για να επιτύχουν αλλαγές συμμαχιών.