• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Δευτέρα, 7 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Απαρχές τροφών στη λαϊκή εθιμοταξία

6 Αυγούστου 2019
in Απόψεις - Γνώμες
Απαρχές τροφών στη λαϊκή εθιμοταξία
Share on FacebookShare on Twitter

Toυ Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗ Καθηγητή Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Η λέξη «απαρχές» αποτελεί τεχνικό όρο της αρχαίας ελληνικής λατρευτικής πρακτικής και δηλώνει την πρώτη μερίδα των θυσιαζομένων, που προσφερόταν συμβολικά στον θεό. Στην Παλαιά Διαθήκη (Λευιτικόν 23,10) αναφέρονται «απαρχές θερισμού» και επίσης απαρχές από σιτάρι, λάδι, κρασί και μαλλί των προβάτων (Δευτερονόμιο 18,4). Παρά δε το γεγονός ότι ορισμένοι αποστολικοί κανόνες απαγορεύουν την προσφορά στο θυσιαστήριο απαρχών από καρπούς, ζώα και προϊόντα, στο Μέγα Ευχολόγιο συμπεριλαμβάνονται πολλές σχετικές ευχές, γεγονός που δείχνει ότι το έθιμο των απαρχών συνεχιζόταν κανονικά.

Ουσιαστικά πρόκειται για έθιμο με παγκόσμια σχεδόν διάδοση στις αγροτοκτηνοτροφικές παραδοσιακές ανθρώπινες κοινωνίες. Μέσω αυτού, ο άνθρωπος προσπαθούσε να αποκτήσει τη συνέργεια του Θεού, ώστε να ενισχύσει και να σιγουρέψει τελετουργικά τη σοδειά του, από την οποία εξαρτώνταν η επιβίωσή του. Την αρχαία αυτή λατρευτική συνήθεια υιοθέτησε λοιπόν η Εκκλησία, εισάγοντας ανάλογες εκφράσεις και στην υμνολογία της. Γι’ αυτό και πολλές είναι οι περιπτώσεις προσφορών απαρχών στον ναό, στα έθιμα της ελληνικής λαϊκής λατρείας: σταφύλια, σύκα, κρασί, λάδι, σιτάρι και άλλα δημητριακά, αλεύρι, γάλα και τυρί αποτελούν μερικά από αυτά.

Για την πληρέστερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν οι απαρχές, ας δούμε ορισμένα παραδείγματα από τη Θράκη: στον Μαΐστρο της Ανατολικής Θράκης, το πρώτο γάλα που άρμεγαν από τις αγελάδες το έχυναν στο ρέμα, «για να είναι πάντα γλατιρή». Στην τελετουργία αυτή συνυπάρχουν οι αντιλήψεις για τις απαρχές της πρώτης σοδειάς στο δαιμονικό πνεύμα του τρεχούμενου νερού, με την ομοιοπαθητική επιδίωξη να «τρέχει» το γάλα, ακριβώς όπως τρέχει και το νερό στην κοίτη του χειμάρρου. Στο Σκεπαστό πάλι, από το ψωμί που πρωτοζυμώνουν με το αλεύρι της νέας σοδειάς, έκαναν και μια μικρή πίτα («κουλκόπλου») που την άφηναν στις βρύσες του χωριού, για να τρώνε οι διαβάτες και να εύχονται, τελετουργία που παραπέμπει στις ίδιες απόψεις, με βάση τις οποίες οι αρχαίοι πρόσφεραν τα ανάλογα «Εκάτης δείπνα».

Το ίδιο και στο Σαμμάκοβο, όπου πίστευαν ότι η πρώτη πίτα που θα ζύμωναν από το νέο αλεύρι της χρονιάς ανήκε στα «τζιτζίρια», γι’ αυτό και την έλεγαν «τζιρτζιροκούλικο». Πρόκειται βέβαια για είδος τελετουργικής απαρχής, που επιστρέφεται στη φύση και στις δαιμονικές δυνάμεις της, μέσα από την εικονική αφιέρωση στο χαρακτηριστικό και αβλαβές –για την αγροτική παραγωγή- αυτό έντομο του καλοκαιριού. Στο Σαμμάκοβο πάλι, για να μην αποδυναμώνουν τον σπόρο τους, την πρώτη ημέρα που τον έβγαζαν, δεν δάνειζαν απολύτως τίποτε. Από την πρώτη όμως χεριά σπόρο που έπαιρναν για να σπείρουν, μερικούς σπόρους τους κρατούσαν, ως τελετουργική απαρχή στις φυσικές δυνάμεις και τους πετούσαν στο αλώνι, όταν άρχιζαν το αλώνισμα. Θυμίζει, η τελετουργία αυτή, την τελετουργική επίσης πρακτική να αφήνουν στο τέλος ένα μικρό μέρος του χωραφιού αθέριστο, για να μην εξαντλήσουν τις παραγωγικές δυνάμεις της φύσης, που υπάρχει όχι μόνον στον ελληνικό, αλλά και σε άλλους λαούς.

Στην Αίνο και στις Σαράντα Εκκλησιές, περιοχές κατ’ εξοχήν αμπελοκαλλιεργητικές, τα πρώτα τσαμπιά του τρύγου τα πήγαιναν στον ναό, για να ευλογηθούν από τον ιερέα και να μοιραστούν κατόπιν στους πιστούς. Στην Στενήμαχο πάλι, τα πρώτα σταφύλια που τρυγούσαν από το αμπέλι τους τα πήγαιναν στον ναό για να ευλογηθούν και να μοιραστούν κατόπιν στους πιστούς, στο τέλος της θείας λειτουργίας και μαζί με το αντίδωρο, κατά την εορτή της αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου). Στην Αίνο πάλι τα σταφύλια αυτά τα πήγαιναν στον ναό κατά την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (6 Αυγούστου).

Εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

Η εορτή της Αγίας Κυριακής στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Η εορτή της Αγίας Κυριακής στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας

7 Ιουλίου 2025

Με την δέουσα εκκλησιαστική τάξη και μεγαλοπρέπεια τιμήθηκε η μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακής στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Επίκεντρο του...

Read more
Καλαβρύτων Ιερώνυμος: «Η Εκκλησία ανέκαθεν διατρανώνει: Η πίστη στον Χριστό δεν εξαγοράζεται με κανέναν τρόπο και για κανέναν λόγο»
Εκκλησία της Ελλάδος

Καλαβρύτων Ιερώνυμος: «Η Εκκλησία ανέκαθεν διατρανώνει: Η πίστη στον Χριστό δεν εξαγοράζεται με κανέναν τρόπο και για κανέναν λόγο»

7 Ιουλίου 2025

Με τη χάρη του Θεού και την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Ιερωνύμου, πραγματοποιήθηκε, στις 5 και...

Read more
Ἡ ἑορτή τῆς Ἁγίας Κυριακῆς στήν Ὀρεινή Ναυπακτία
Εκκλησία της Ελλάδος

Ἡ ἑορτή τῆς Ἁγίας Κυριακῆς στήν Ὀρεινή Ναυπακτία

7 Ιουλίου 2025

Σέ ὑψόμετρο 1300 μ. καί μέσα σέ πυκνό δάσος ἀπό ἔλατα ἑορτάστηκε ἡ μνήμη τῆς ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακῆς, στόν ὁμώνυμο Ἱερό Ναό...

Read more
Έναρξη “Νικοδημείων 2025” – Πανηγυρικός Εσπερινός Αγίας Κυριακής
Εκκλησία της Ελλάδος

Έναρξη “Νικοδημείων 2025” – Πανηγυρικός Εσπερινός Αγίας Κυριακής

7 Ιουλίου 2025

Την έναρξη των φετινών "Νικοδημείων 2025" κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας Παροναξίας κ. Καλλίνικος, από τον Ιερό Ναό της Αγίας...

Read more
Χειροτονία νέου Πρεσβυτέρου στην Μητρόπολη Πειραιώς
Εκκλησία της Ελλάδος

Χειροτονία νέου Πρεσβυτέρου στην Μητρόπολη Πειραιώς

7 Ιουλίου 2025

Στο Μετόχι της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Πειραιώς που βρίσκεται στο Νέο Φάληρο, στον μετοχιακό Ιερό Ναό Ευαγγελισμού και Κοιμήσεως...

Read more
Κυριακή Δ΄ Ματθαίου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό πόλεως Νάξου
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή Δ΄ Ματθαίου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό πόλεως Νάξου

7 Ιουλίου 2025

Το πρωί της Κυριακής 6-7-2025, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Καλλίνικος, μετέβη στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ζωοδόχου Πηγής πόλεως Νάξου,...

Read more
Η Μεγαλομάρτυς Αγία Κυριακή {7 Ιουλίου}
Αγίας Κυριακής

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Κυριακή {7 Ιουλίου}

7 Ιουλίου 2025

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου Καθηγητού Οι Μάρτυρες κατέχουν τη σημαντικότερη θέση στην Εκκλησία μας, διότι Αυτή είναι θεμελιωμένη στη μαρτυρία,...

Read more
Ἁγία Κυριακή
Αγίας Κυριακής

Αγία μάρτυς Κυριακή, η θαρραλέα αθλήτρια του Κυρίου

7 Ιουλίου 2025

Κατά τους χρόνους της βασιλείας του Διοκλητιανού, ένα ζευγάρι ευσεβών και ευπόρων χριστιανών, ο Δωρόθεος και η Ευσεβία, όντας άτε­κνοι...

Read more
Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Καλαμάτας
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερό Ναό Αναλήψεως Καλαμάτας

6 Ιουλίου 2025

Στον Ενοριακό Ιερό Ναό της Αναλήψεως του Χριστού, πλησίον του λιμένος της Καλαμάτας, μετέβη το πρωί της Κυριακής 6ης Ιουλίου...

Read more
«Χριστό πιστεύουμε και τίποτα δεν φοβόμαστε»
Εκκλησία της Ελλάδος

«Χριστό πιστεύουμε και τίποτα δεν φοβόμαστε»

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου κάτω Λεχωνίων λειτούργησε σήμερα ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, παρουσία της Αντιπεριφερειάρχου Μαγνησίας και...

Read more
Αρχιερατικό Συλλείτουργο στον Ι.Μ.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης
Εκκλησία της Ελλάδος

Αρχιερατικό Συλλείτουργο στον Ι.Μ.Ν. Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσης, την Κυριακή 6 Ιουλίου 2025, τελέσθηκε Δισαρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του...

Read more
Η ελληνική σημαία φωτίζει το καμπαναριό του Τρικόρφου
Εκκλησία της Ελλάδος

19 Ιουλίου – Μόνο κάθε 5 χρόνια χτυπά το μεγαλύτερο Καμπαναριό στον κόσμο

6 Ιουλίου 2025

19 Ιουλίου – Μόνο κάθε 5 χρόνια χτυπά το μεγαλύτερο Καμπαναριό στον κόσμο 🔔 Το μεγαλύτερο καμπαναριό στον κόσμο... χτυπά...

Read more
Φθιώτιδος Συμεών: «Αν ο Χριστός κοιτάξει εμάς, θα θαυμάσει ή θα στεναχωρηθεί;»
Εκκλησία της Ελλάδος

Φθιώτιδος Συμεών: «Αν ο Χριστός κοιτάξει εμάς, θα θαυμάσει ή θα στεναχωρηθεί;»

6 Ιουλίου 2025

Στον Ιερό Ναό της Αγίας Κυριακής Λιβανατών, στην Ενορία της παραλίας του Ιερού Επισκοπείου Ταλαντίου και Λοκρίδος, ιερούργησε σήμερα προεορτίως...

Read more
Ο Άρτης Καλλίνικος στην επέτειο της Επανάστασης των Καλαρρυτών
Εκκλησία της Ελλάδος

Ο Άρτης Καλλίνικος στην επέτειο της Επανάστασης των Καλαρρυτών

6 Ιουλίου 2025

Με λαμπρότητα και συγκίνηση τιμήθηκε την Κυριακή 6 Ιουλίου 2025, η επέτειος της Επανάστασης των Καλαρρυτών, στην ιστορική κοινότητα των...

Read more
Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου
Εκκλησία της Ελλάδος

Κυριακή Δ’ Ματθαίου στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου

7 Ιουλίου 2025

Στον Ιερο Ναό Αγίου Νικολάου Στομίου τέλεσε τη Θεία Λειτουργία ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος, σήμερα Δ´...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Κυριακή {7 Ιουλίου}
Αγίας Κυριακής

Η Μεγαλομάρτυς Αγία Κυριακή {7 Ιουλίου}

7 Ιουλίου 2025

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου Καθηγητού Οι Μάρτυρες κατέχουν τη σημαντικότερη θέση στην Εκκλησία μας, διότι Αυτή είναι θεμελιωμένη στη μαρτυρία,...

Ἁγία Κυριακή

Αγία μάρτυς Κυριακή, η θαρραλέα αθλήτρια του Κυρίου

7 Ιουλίου 2025
Ἁγία Κυριακή

Ἁγία Κυριακή

6 Ιουλίου 2018
Next Post
Πανδήμως εόρτασε ο Μητροπολιτικός Ναός Ερμουπόλεως

Πανδήμως εόρτασε ο Μητροπολιτικός Ναός Ερμουπόλεως

Ο Εσπερινός της Μεταμορφώσεως στα ΚΑΑΥ Νέας Περάμου

Ο Εσπερινός της Μεταμορφώσεως στα ΚΑΑΥ Νέας Περάμου

Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Ι.Μ. Νέας Ιωνίας

Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Ι.Μ. Νέας Ιωνίας

Ο Μητροπολίτης Λαρίσης στην Μονή Αγάθωνος

Ο Μητροπολίτης Λαρίσης στην Μονή Αγάθωνος

Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Παραλία Οφρυνίου

Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Παραλία Οφρυνίου

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist