Άγιος Νικόλαος εκ Μετσόβου: «Χριστιανὸς ἐγεννήθην καὶ Χριστιανὸς θέλω νὰ ἀποθάνω»

Ο Νεομάρτυς Νικόλαος Μπασδάνης ή Βλαχονικόλας ή Εξηντατρίχης, όπως αλλιώς ονομάζεται,  καταγόταν από το Μέτσοβο της Ηπείρου και γεννήθηκε κάπου στις αρχές του 17 αιώνα μχ.

Μεγαλωμένος, μέσα στην φτώχεια και την κακουχία, με όπλο την ευχή των γονιών του ξενιτεύτηκε στα γειτονικά Τρίκαλα ,για μια καλύτερη ζωή. Εκεί,δούλευε σε ένα τούρκικο φούρνο και έτσι κατάφερνε να βιώνει, ένα αξιοπρεπή τρόπο ζωής ,για τον ίδιο αλλά και για τους γονείς του. Τα χρόνια κυλούσαν ήρεμα για τον νεαρό Νικόλαο και ζούσε τον χριστιανικό τρόπο ζωής όπως ,όλοι οι τότε σκλαβωμένοι Έλληνες. Έως ότου, κάποια στιγμή, επηρεασμένος από τις απειλές και τα φρικτά που έκαναν οι Τούρκοι στους Έλληνες και από τις υποσχέσεις για μία ζωή μέσα στην χλιδή, σε περίπτωση που προσκυνούσε τον μωάμεθ, αλλαξοπίστησε και έγινε μουσουλμάνος. Έτσι, σαν μουσουλμάνος τώρα, είχε κερδίσει την εύνοια των Τούρκων και ζούσε πλούσια.

Όμως , καθώς είχε σαν όπλο την ευχή της μάνας του και τις προσευχές της ,κατάλαβε το λάθος του ,μετανόησε και αποφάσισε να γυρίσει στην φτωχή κατά κόσμο χριστιανική ζωή,αλλά πλούσια σε αγάπη,αξιοπρέπεια και αγνότητα. Έτσι, έφυγε από τα Τρίκαλα και γύρισε στο Μέτσοβο,όπου και ζούσε και πάλι χριστιανικά. Βέβαια, η φτώχεια τον ανάγκασε και πάλι να κατέβει στα Τρίκαλα,αυτή τη φορά σαν έμπορος ,πουλώντας δαδί.

Για λίγο ο άγιος,ζούσε και πάλι ήρεμα και φτωχικά πουλώντας το δαδί του ,έως ότου κάποια στιγμή ,ένας γείτονας από τον φούρνο όπου δούλευε παλιά,τον αντιλήφθηκε. Πιο συγκεκριμένα ,τον απείλησε και τον ράπισε καθώς πρόσβαλε, την πίστη του μωάμεθ και έγινε ξανά χριστιανός. Σε αυτό το σημείο ο άγιος φοβήθηκε καθώς η τιμωρία για κάτι τέτοιο ήταν θάνατος και ο Τούρκος πονηρός ων ,εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση και εκβίασε τον άγιο,κάθε χρόνο να του φέρνει ένα φορτίο δαδί,γιατί αλλιώς θα τον κατέδιδε.

Μέσα λοιπόν σε αυτή την κατάσταση, ο άγιος κάθε χρόνο έφερνε δαδί στον Τούρκο και έτσι ζούσε ήρεμα ,αλλά όχι ελεύθερα. Για αυτό το λόγο,αποφάσισε να εξομολογηθεί στον πνευματικό του τον πόνο του και να του πει τι είχε κατά νου. Κάποια μέρα,λοιπόν, εξομολογήθηκε ,είπε την ιστορία του και ζήτησε ευλογία να μαρτυρήσει εάν χρειαστεί για τον χριστό. Εκεί ,ο πνευματικός φοβήθηκε καθώς είχε περάσει πολλά ,καθώς το μεν πνεύμα πρόθυμον,η δε σάρκς ασθενής. Αλλά ,βλέποντας,ότι μπροστά του είχε ένα νέο με φιλότιμο και ταπείνωση,του έδωσε την ευχή του να μαρτυρήσει εάν χρειαστεί.

Καθώς λοιπόν,ο Νικόλαος ενισχυμένος από την χάρη του θεού και με ευχές στην πλάτη του,κλιμακωτά ανακάλυπτε τον αληθινό του εαυτό. Στη συνέχεια,πουλούσε το δαδί του κανονικά στην αγορά των Τρικάλων,χωρίς να φοβάται για την υπόσχεση του ,στον Τούρκο.

Βέβαια,ο βάρβαρος τον κατάλαβε και μόλις μίλησε λίγο με τον άγιο και κατάλαβε ότι ο άγιος δεν τον φοβάται ,ούτε αυτόν αλλά ούτε και την ψεύτικη θρησκεία του ,έγινε θηρίο και άρχισε να φωνάζει και να τον χτυπά βίαια. Με αυτόν τον τρόπο ,μαζεύτηκαν πολλοί γύρω από τον Νεομάρτυρα και μόλις άκουγαν τι έγινε τον χτυπούσαν και αυτοί,και αποφάσισαν να τον δικάσουν.

Στο παράνομο δικαστήριο,ο Άγιος ξεκαθάρισε ότι είναι χριστιανός και Έλληνας και αυτό δεν αλλάζει με τίποτα. Και όταν είδαν ότι ούτε με το καλό αλλΆ ούτε και με το κακό αλλάζει αποφάσισαν να τον βασανίσουν. Όπως και έγινε. Δηλαδή τον βασάνισαν με μαστίγωμα,χτυπήματα, και κλείσιμο στο μπουντρούμι χωρίς φαγητό για μέρες.

Μετά από αυτά και αφού είδαν ότι δεν αλλάζει,αποφάσισαν να τον θανατώσουν δια της πυρράς. Κατά συνέπεια,στις 17/05/1617, άναψαν μεγάλη φωτιά στο κέντρο της αγοράς των Τρικάλων και τον ρίξανε μέσα και με αυτόν τον βάρβαρο τρόπο,ο Νέος Μάρτυρας παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.

Τέλος από την φωτιά σώθηκε μόνο η άγια κάρα του Νικολάου ,όπου και φυλάσσεται μετά προσοχής στην Ιερά Μονή του Βαρλαάμ των Μετεώρων.

Έτσι την 17η Μαΐου 1617 μ.Χ. ο Νεομάρτυς Νικόλαος παρέδωσε την αγιασμένη του ψυχή, στον Αρχηγό της ζωής και του θανάτου.

Το βράδυ της μαρτυρικής αυτής ημέρας, κάποιος πιστός κεραμοποιός, από ευλάβεια κινούμενος, αφού έδωσε αρκετά χρήματα στους Τούρκους φύλακες, που αγρυπνούσαν στον τόπο του μαρτυρίου, αγόρασε την κάρα του Νεομάρτυρος, που είχε μερικές βλάβες στο σημείο των κροτάφων από την φωτιά. Επειδή όμως φοβόταν τους Τούρκους, έκρυψε την κάρα σε τοίχο του σπιτιού του, χωρίς κανένας να γνωρίζει αυτή του την ενέργεια.

Μετά τον θάνατο του κεραμοποιού, το σπίτι αγοράστηκε από κάποιον που ονομαζόταν Μέλανδρος. Αυτός, δεν γνώριζε απολύτως τίποτε για τον μεγάλο θησαυρό που κρυβόταν στον τοίχο του σπιτιού του. Τις βραδυνές ώρες της 17ης Μαΐου 1618 μ.Χ. είδε να λάμπει φως στο σημείο εκείνο του τοίχου και κατά την διάρκεια του ύπνου, δέχτηκε την πληροφορία ότι στο σημείο αυτό, βρίσκεται κρυμμένη η Κάρα του Νεομάρτυρος Νικολάου. Το πρωΐ, άνοιξε το μέρος εκείνο του τοίχου και βρήκε την Αγία Κάρα. Όμως, επειδή έκρινε τον έαυτό του ανάξιο να κρατάει έναν τόσο μεγάλο θησαυρό, την δώρησε στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, όπου είχε αδελφό μοναχό, για μνημόσυνο αιώνιο δικό του και των γονέων του.

Εκεί φυλάγεται μέχρι σήμερα με εξαίρετη ευλάβεια σε οκτάπλευρο ασημένιο κουτί, η κάρα του Αγίου, και γεμίζει τον τόπο με ξεχωριστή ευωδία διαρκείας, που την αισθάνεται έντονα ο κάθε προσκυνητής.

Εκτός από την Αγία Κάρα, σώζονται τεμάχια των χεριών του Αγίου στην Ιερά Μονή Ελεούσης Ιωαννίνων, και στον Ναό του Αγίου Νικολάου Σκαμνελίου Ιωαννίνων, καθώς και δόντι του Αγίου στην Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μετσόβου.

Τα θαύματα του Αγίου

Η Κάρα του Νεομάρτυρος, τόσο παλιότερα όσο και σήμερα θαυματουργεί. Δέκτες της θαυματουργικής δυνάμεως, είναι όλοι οι χριστιανοί, που προσέρχονται με πίστη.

α) Τα Τρίκαλα, με μόνη την παρουσία της Αγίας Κάρας σώθηκαν κάποτε από βαρύ θανατικό, που μάστιζε την περιοχή.

β) Το ίδιο έγινε και στο χωριό Δεσκάτη Γρεβενών.

γ) Το ιστορικό χωριό Καλαρρύτες Ιωαννίνων, με μόνη την παρουσία της Κάρας του Νεομάρτυρος, λυτρώθηκε από βασανιστική λοιμική αρρώστια.

δ) Κυρίως όμως η Κάρα του Νεομάρτυρος Νικολάου καταδιώκει και εξοντώνει τις ακρίδες. Στις αγροτικές περιοχές της Θεσσαλίας, όπου οι ακρίδες καταστρέφουν τους καρπούς, μεταφέρεται η Αγία Κάρα, και με έναν τρόπο θαυμαστό, οι ακρίδες καταστρέφονται και οι καρποί διατηρούνται αβλαβείς. Και αυτοί ακόμα οι Τούρκοι, έμειναν εκστατικοί μπροστά σε αυτό το θαύμα, που επαναλαμβάνεται και σήμερα πολλές φορές, παρόλο τον ορθολογισμό και την δυσπιστία της εποχής μας.

ε) Στο χωριό Οξύνεια Τρικάλων, είναι ακόμη ζωντανή η παράδοση για θαύματα του Αγίου. Ο Δημήτριος Καλούσιος καταγράφει ως εξής την ζωντανή αυτή παράδοση του χωριού: … Στο μέρος αυτό ακουγόταν βουή, ήταν ένα στοιχειό· έσκουζε η Μπαλάτσα και πέθαιναν νύμφες και μικρά παιδιά, δεν σωζόταν η νεολαία στο χωριό. Άκουγαν το βουνό, σαν να μούγγριζε ένα βόδι· όταν βούϊζε προς το χωριό Ορθοβούνι, πέθαινε από εκεί ο κόσμος. Βρήκαν εκεί την εικόνα του Αγίου Νικολάου, αλλά ήθελαν να κτίσουν το εκκλησάκι λίγο πιο κάτω, για κοντά, να εδώ στα Λιβάδια, όπου φαίνεται ακόμα το σκάψιμο. Αλλά το καντηλάκι του Αγίου πήγαινε πιο πάνω, στο βουνό. Πάαιναν οι μάστοροι να χτίσουν το πρωΐ, κι εύρισκαν και τα υλικά φευγάτα κει πάνω. Εδώ ήθελε ο Άι-Νικόλας να του χτίσουν το εκκλησάκι. Κι από τότε που χτίσαμε την εκκλησία, σταμάτησε το φονικό, και αυγατήθηκε το χωριό μας.

στ) …Πολύ θαυματουργός στο χωριό μας ο Άι-Νικόλας, παρατηρεί κάποια άλλη, η Οξύνεια τον τιμά πολύ. Πήγαμε στα ξένα, στην Γερμανία, σκοτωμένο δεν φέραμε πίσω. Ο,τι επιθυμεί ο καθένας προσεύχεται και το παίρνει. Σάπιζαν κάποτε στην περιοχή μας τα κρέατα των ζώων· το χωριό μας έκαμε λιτανεία του Αγίου και δεν έπαθε τίποτα.

ζ) Μια άλλη φορά, είχαμε πολλή ακρίδα· πήραμε πάλι την εικόνα του Αγίου με το άλογο, έγινε λιτανεία και την άλλη μέρα, όλη η ακρίδα έφυγε από τις πλαγιές, και τα χωράφια, κι έπεσε στο ποτάμι.

η) Μας ήρθε και ξηρασία· λιτανεία, και την επομένη έβρεξε.

θ) Ένα μουγγό κορίτσι μίλησε.

ι) Μια κοπέλα, την είχαν στο Δαφνί, στο τρελλοκομείο, την έφεραν εδώ κι έγινε καλά.

ια) Ένας πατέρας από το Τσούγκουρο, που έφερε το παιδί του εδώ και το γιάτρεψε ο Άγιος, έκανε τάμα κι έδωσε και στο παιδί του παραγγελία: Όσο βελάζει κι ένα κατσίκι ακόμα στο κοπάδι, θα το πας στον Άι-Νικόλα.

ιβ) Ένας άλλος από την Οξύνεια, έταξε και είπε και στο παιδί του: Όσο θάχεις τα πρόβατα, θα στέλνεις κάθε χρόνο ένα αρνί στον Άγιο. Άμα τάξεις το σφαχτό, και δεν το δώσεις, τότε η θα ψοφήσει, η θα το φάει ο λύκος!

ιγ) Ο τοπικός μας Άγιος, Νικόλαος ο εκ Μετσόβου ο Νεομάρτυς, κατά καιρούς μας εκπλήσσει με την θαυματουργική του χάριν. Την 8ην Αυγούστου 1968 μ.Χ., μας εχάρισε ένα ακόμη θαύμά του. Αποκατέστησε την εκ χρονίας αγκυλώσεως πάσχουσα χείρα μιας μοναχής, αδελφής της Ι. Μονής του Αγίου Στεφάνου, πράγμα που δεν επέτυχον επί έτη αι υπό των ιατρών θεραπευτικαί αγωγαί και εγχειρήσεις, καθώς και τα ιαματικά λουτρά.

Η εν λόγω μοναχή, κατά την εις τα λουτρά Σμοκόβου παραμονήν της δια λουτροθεραπείαν, είδεν εν ονείρω κάποιον με Μετσοβίτικην ενδυμασία να της λέγη: Καλά είναι και τα λουτρά. Εγώ όμως θα σε κάμω καλά. Να έλθης εις εμενα. Είμαι εκεί κοντά σου. Όταν επέστρεψεν εις το Ησυχαστήριόν της διηγήθη εις την Ηγουμένη το όραμα και ότι της ήταν άγνωστος ο νέος. Η Ηγουμένη αντελήφθη ότι με στολήν Μετσοβίτικην θα ήτο ο Άγιος Νικόλαος, όπου εις την Ι. Μονήν Βαρλαάμ φυλάσσεται η Τιμία Κάρα του Αγίου. Την 8η Αυγούστου η Ηγουμένη μετά δύο ακόμη αδελφών και της πασχούσης μοναχής μετέβησαν εις την Ιεράν Μονήν Βαρλαάμ. Εκεί ανεγνώρισε τον Άγιον εκ μιας τοιχογραφίας. Κατά την στιγμήν που η μοναχή επλησίασε να προσκυνήση την Αγίαν Κάραν και μόλις επέθεσε την αγκυλωμένη χείρα της επ αὐτῆς αντελήφθη την Τιμίαν Κάραν του Αγίου να κινήται, να τρέμη, και εν συνεχεία ησθάνθη ένα τίναγμα εις την χείρά της, ωσάν να ήγγισε επί ηλεκτροφόρου σύρματος. Μετά ταύτα διεπίστωσεν ότι είχε θεραπευθή. Το θαύμα είχε συντελεσθή. Θαυμαστός λοιπόν ο Θεός εν τοις Αγίοις Αυτού. Έκτοτε, αύτη είναι υγιεστάτη και μονάζει σήμερον (1988 μ.Χ.) εις την Μονήν Φυλής Αττικής, ήτις και διηγείται το θαύμα το οποίον έγινεν δια πρεσβειών του Μάρτυρος.

ιδ) Έτερο θαύμα στην δεκαετία του 1980, έγινε στην Ι. Μ. Βαρλαάμ. Ένα κορίτσι από το χωριό Μηλιά Μετσόβου, έπασχε από επιληψία βαρειάς μορφής. Οι γονείς της την πήγαν σε πολλούς γιατρούς, αλλά πουθενά δεν βρέθηκε θεραπεία. Τελικά, την πήγαν στην Ιερά Μονή Βαρλαάμ, όπου ασπάσθηκε την Κάρα του Αγίου. Έκτοτε το κορίτσι αυτό είναι υγιέστατο και ζει και κινείται σε φυσιολογικά πλαίσια.

ιε) Τέλος, αναφέρουμε αντιπροσωπευτικά ένα από τα πολλά θαύματα, που γίνονται συχνά, στον Ναό του στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας.

Το θαύμα που είναι γνωστό σε όλους τους κατοίκους του χωριού, έχει σχέση με την παρεμπόδιση του γκρεμίσματος του Ναού, όταν γίνονταν τα αρδευτικά έργα από τις εταιρείες ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ. Όταν χαράσσονταν οι γραμμές για τους δρόμους και τα αυλάκια (κανάλια), έφτασαν σιγά-σιγά και στον λόφο του Άη-Νικόλα. Ο επικεφαλής μηχανικός, αφού τοποθέτησε τα μηχανήματα (διόπτρες σκοπεύσεως κλπ), αποφάσισε πως για να γίνει καλό το αντλιοστάσιο και στην σωστή θέση, έπρεπε να κτισθεί στην θέση της εκκλησίας και φυσικά η εκκλησία θα γκρεμιζόταν. Οι άλλοι εργαζόμενοι (ανάμεσά τους και πολλοί Κατοχιανοί), προσπάθησαν να τον μεταπείσουν, αλλά εκείνος δεν άκουγε τίποτε. Όταν όμως ξανακοίταξε με τις διόπτρες, για να χαράξει την τελική γραμμή, είδε μέσα την μορφή ενός νέου μοναχού. Αυτό έγινε πολλές φορές, και το είδαν πολλοί άνθρωποι στην συνέχεια, ενώ όταν μετακινούσε την διόπτρα, η μορφή του μοναχού γινόταν άφαντη. Όταν δόθηκε εντολή, σε χειριστή μπουλντόζας να προχωρήσει στο γκρέμισμα του ναού, το μηχάνημα έπαθε ζημιά. Όσες φορές και αν προσπάθησαν δεν πέτυχαν τον σκοπόν τους. Να σημειωθεί ότι προς άλλη, αντίθετη κατεύθυνση, το μηχάνημα κινούνταν κανονικά, ενώ προς τον Ναό όχι. Αφού λοιπόν ο μηχανικός πείστηκε πως η θαυμαστή αυτή επέμβαση του Αγίου γινόταν για να διασωθεί το ξωκλήσι, αποφάσισε την τροποποίηση των σχεδίων και τελικά έγινε το αντλιοστάσιο λίγο πιο βόρεια, στην θέση που είναι σήμερα.