Το χάλκινο φίδι καί ό σταυρός

«Καθώς Μωυσής ύψωσε τον όφιν εν τή ερήμω,ούτως υψωθήναι δεί τον Υιόν του ανθρώπου»

Την κεντρική σημασία του σταυρού για τη ζωή της Εκκλησίας εκφράζει ανάγλυφα ό τρόπος με τον οποίο γιορτάζουμε γεγονότα πού,σχετίζονται μαζί του. Στίς 14 Σεπτεμβρίου γιορτάζουμε την παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυροϋ. Σ’ αυτή τη γιορτή ή Εκκλησία δίνει διάρκεια με το να ορίζει προεόρτια καί μεθέορτα. Οι Κυριακές προ καί μετά την Ύψωση είναι αφιερω­μένες στο «μακάριον ξύλον» της σωτηρίας μας. Ή ύμνογραφία αλλά καί τα αναγνώσματα πού διαβάζονται ατούς ιερούς Ναούς, αναφέρονται στο σταυ­ρικό ήθος του αληθινού πιστού, στον τρόπο μεθέξεως της χάριτος του μυ­στηρίου του σταυρού.

Από το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα θα μας απασχολήσει ή σύνδεση του χάλκινου φιδιού, πού ύψωσε ό Μωϋσής στην έρημο, με το σταυρό του Χριστού. Τη σύνδεση την κάνει ό ίδιος ό Χριστός, αποκαλύπτοντας το πρα­γματικό νόημα του γεγονότος της Παλαιάς Διαθήκης.

Το χάλκινο φίδι καί ό σταυρός

Ή όλιγοψυχία του λαού των Εβραίων κατά την περιπλάνηση του μέσα στην έρημο, τον οδήγησε στο γογγυσμό εναντίον του Θεού καί του Μωϋοη, πού τον έβγαλαν απ’ τη γη της Αιγύπτου. Αισθανόταν τη δουλεία πιο υπο­φερτή άπ’ τη σκληρή ζωή της ερήμου. Ηταν τυφλός απέναντι στίς δωρεές του Θεού. Ή παιδεία πού του δόθηκε κατόπιν από το Θεό ήταν αποκαλυπτι­κή καί προφητική. Αποκάλυπτε το εσωτερικό δράμα των υιών του Ισραήλ καί προέλεγε συμβολικά τη λύτρωση άπ’ αυτό το δράμα. Τα φίδια πού θανά­τωναν τους Εβραίους ήταν αισθητές εικόνες των φαρμακερών λογισμών της αμαρτίας καί της απιστίας πού θανάτωναν τίς ψυχές τους, ενώ το χάλκινο φίδι, πού ύψωσε ό Μωυσης στην έρημο με εντολή του Θεού, ήταν τύπος του σταυρού, του σωτηρίου ξύλου, πού επάνω του ό Χριστός συνέτριψε «τον το κράτος έχοντα του θανάτου», δηλαδή το διάβολο.

Στό σταυρό βλέπουμε «κατάστικτο τοις μώλωψι» αλλά καί «πανσθενουργό» το σώμα του Χριστού. Είναι σώμα ανθρώπου, αλλά χωρίς αμαρτία, όπως το χάλκινο φίδι ήταν χωρίς δηλητήριο. Ό Χριστός σήκωσε πάνω του όλες τίς συνέπειες της αμαρτίας του κόσμου, ό Ιδιος όμως ήταν άναμάρτητος. Ό θάνατος Του ήταν άδικος- ήταν από μέρους του διαβόλου μια κατάχρηση εξουσίας. Γιατί ό διάβολος είχε το κράτος του θανάτου μόνο γι’ αυτούς πού είχαν πληγωθεί από το κεντρί της αμαρτίας. Στό Χριστό όμως πραγματοποίη­σε την ακρότατη αδικία του. Γι’ αυτό ό Θεός, ό όποιος «δικαιοσύνας ήγάπησε», με το θάνατο του Χριστού κατάργησε την εξουσία του. «Οπότε στο σταυρό βλέπουμε τη νέκρωση της αμαρτίας. Το χάλκινο φίδι είναι σύμβολο της νεκρώσεως του νοητού φιδιού, του διαβόλου. Στρέφοντας λοιπόν την εσωτερική μας προσοχή —όλη μας την ύπαρξη— στο σταυρό, αναπτερωνό­μαστε από τη νέκρωση του θανάτου καί του διαβόλου καί ερχόμαστε σε κοινωνία με την αληθινή ζωή, το Χριστό.

Είναι φανερό ότι ό σταυρός δε χωρίζεται από τον Εσταυρωμένο. Δεν είναι ένα απλό σχήμα ή σύμβολο μιας ιδέας. Συνοψίζει όλη την αγάπη του Θεού για τον κόσμο. Είναι ή ενέργεια του Θεού πού ανακαινίζει την κτίση. Ό σταυρός επίσης δε χωρίζεται από την ανάσταση. Ό σταυρός αν δε συνδεό­ταν με την ανάσταση, θα ήταν ένα φονικό μέσο. Τώρα είναι ή πύλη της ζωής. Αυτή ή αλήθεια έχει συνέπειες μέσα στην καθημερινότητα του πιστού. Ό σταυρός καί ή ανάσταση εκφράζουν μαζί το βίωμα του ορθοδόξου, στο ό­ποιο δεν υπάρχουν μονομέρειες. Δεν υπάρχει ούτε απαρακλητη λύπη, ούτε ξέφρενη χαρά. Υπάρχει χαρμολύπη, χαρά μαζί καί λύπη. Γι’ αυτό ψάλλουμε: «ό σταυρός σου, Κύριε, ζωή καί άνάστασις υπάρχει τω λαώ σου». Είμαστε ή Εκκλησία της αναστάσεως πού κέντρο της ζωής της έχει το σταυρό.

Πίστη καί σταυρός

.«Καθώς Μωϋσής ύψωσε τον όφιν εν τη έρήμω, ούτως ύψωθήναι δει τον Υΐόν του ανθρώπου, ίνα πάς ό πιστεύων εις αυτόν μη άπόληται» (Ίωάν. 3, 14-15). Σ’ αυτό το πυκνό σε νοήματα χωρίο βλέπουμε την πίστη να συνδέεται με το σταυρό καί να έχει ως συνέπεια την αιώνια ζωή. Καθώς επίσης, ή όραση του χάλκινου φιδιού να αντιστοιχίζεται με την πίστη στο πρόσωπο του Χριστού. Στήν περίπτωση του χάλκινου φιδιού «πάς ό δεδηγμένος ϊδών αυτόν ζήσεται» (Αριθμ. 21, 8). Τώρα, «πάς ό πιστεύων εις αυτόν… έχει ζωήν αίώνιον»Ή ορθόδοξη πίστη είναι σταυρός γιατί περιεχόμενο της είναι ό λόγος του σταυρού, ό όποιος «τοίς μεν άπολλυμένοις μωρία εστί, τοις δε σωζωμένοις… δύναμις Θεού εστί» (Α’ Κορ. 1,18)
Ή ορθόδοξη πίστη κηρύσσει «Ίησούν Χριστόν καί τούτον έσταυρωμένον» καί καθοδηγεί τους πιστούς ώστε να γί­νουν μέτοχοι της χάριτος του σταυρού. Μετέχουμε στη χάρη του σταυρού με την υπακοή στο θέλημα του Θεού, το όποίο τίς περισσότερες φορές έρ­χεται σε σύγκρουση με το δικό μας θνητό καί αμαρτωλό θέλημα. Σ’ αυτή τη σύγκρουση ή πραγματική νίκη μας πηγάζει από την εκούσια σταύρωση του σώματος της αμαρτίας πάνω στο σταυρό των εντολών του Χριστού. Αυτό είναι ένας πόνος πού γεννιέται από την πίστη. Ή πίστη μας οδηγεί στον εκούσιο θεραπευτικό πόνο της μετάνοιας.

Ζούμε σε μια εποχή αντίθετη με το σταυρικό πολίτευμα της Εκκλησίας. Ό εμπαθής άνθρωπος της πτώσεως θεωρείται «φυσικός» άνθρωπος καί έχει τεθεί ως κριτήριο όλων των πραγματικοτήτων. Μέσα στη νοοτροπία του σύγ­χρονου κόσμου πολλοί θέλουν την Εκκλησία να εΐναι διαλλακτική με την αμαρτία. Ή Εκκλησία πράγματι είναι επιεικής στον αμαρτωλό, όχι όμως για να δικαιώσει την αμαρτία του, αλλά για να του δώσει δύναμη ν’ απαλλαγεί άπ’ αυτήν.

«Οραση καί πίστη του σταυρού

Σύμφωνα με τον άγιο Ισαάκ το Σύρο, ή πίστη είναι θύρα των μυστηρίων. Με τους μεγάλους οφθαλμούς της πίστεως βλέπουμε τα μυστήρια του Θεού. Ή πίστη είναι φως πού έρευνα σκοτεινές περιοχές για την ανθρώπινη διά­νοια. Με αυτήν βλέπουμε τον Εσταυρωμένο βασιλέα της δόξης καί για­τρευόμαστε από τα δήγματα της αμαρτίας. Ή ζωή μας είναι πορεία οτήν έρημο. «Οταν στους διάφορους πειρασμούς καί οτίς δυσκολίες της ζωής αρ­χίζουμε να γογγύζουμε εναντίον του Θεού, δίνουμε ελευθερία στους φαρμα­κερούς λογισμούς της απιστίας καί της αμαρτίας να χύσουν το κολαστικό τους δηλητήριο οτήν ψυχή μας. Οι λογισμοί πού γεννά ό γογγυσμός είναι    από τους πιο βασανιστικούς καί θανατηφόρους. Μας μπλέκουν σε φαύλους κύκλους σκοτεινών σκέψεων καί δε μας αφήνουν να δούμε το νόημα των γεγονότων. Δεν μας αφήνουν ν’ ακούσουμε τα μηνύματα του Θεού, πού είναι κρυπτογραφημένα μέσα στίς αντίξοες συνθήκες της ζωής μας.

Ή πίστη στο σταυρό καί την ανάσταση του Χριστού είναι κοινωνία με τον αναστημένο νικητή του θανάτου. Αυτή ή κοινωνία, πού είναι υπακοή στο θέ­λημα Του καί προσευχή στο όνομα Του, είναι όραση «εν έσόπτρω» (μέσα από καθρέπτη, δηλαδή δεν είναι ακόμη πλήρης καί τέλεια) καί πρόγευση της ζωής του μέλλοντος αιώνος.

π. Θ. Βαμ.Φωνή Κυρίου 11-9-1994