Ο σκανδαλισμός των αδυνάτων

του Σεβ. Μητροπολίτου Χριστόδουλου Μουστάκα

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ, Α΄ Κορ. 8, 8-9, 2

Ο ΣΚΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΔΥΝΑΤΩΝ

«Οὔτε γάρ ἐάν φάγωμεν περισσεύομεν, οὔτε ἐάν μή φάγωμεν ὑστερούμεθα» (Α΄ Κορ. 8, 8).

Σήμερα Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω, λόγῳ τῆς ἀποχῆς ἀπό αὔριο τοῦ κρέατος στά σπίτια τῶν χριστιανῶν γιατί, αὐτό ὁρίζει ἐξαρχῆς ἡ ἐκκλησιαστική πίστη καί ἡ παράδοση, ἡ ἀποστολική περικοπή ἀναφέρεται σέ ἕνα σχετικό θέμα, πού εἶχε δημιουργηθεῖ στήν ἀρχαϊκή ἐκκλησιαστική κοινότητα τῆς Κορίνθου. Οἱ πιστοί της ἦταν χωρισμένοι σέ δύο, θά λέγαμε, ὁμάδες· τούς ἀσθενεῖς καί τούς ἰσχυρούς.

Ἀσθενεῖς ἦταν οἱ ἀπό τούς εἰδωλολάτρες χριστιανοί. Ἰσχυροί ἦταν αὐτοί πού εἶχαν τή γνώση, τήν ἐξουσία, ἤ, ὅπως θά λέγαμε ἐμεῖς σήμερα, οἱ πνευματικά προχωρημένοι. Ἀλήθεια! Πόσο θά πρέπει νά προσέχουν οἱ χριστιανοί, ὥστε ἡ ἐλευθερία τους νά μή γίνει ἐμπόδιο στό ὁποῖο θά σκοντάψουν οἱ ἀδύνατοι στή συνείδηση χριστιανοί. Στή Κόρινθο, συγκεκριμένα, ἡ ὁμάδα τῶν ἀσθενῶν, προερχόμενη ἀπό μακραίωνη θητεία στήν εἰδωλολατρία πρίν νά γίνουν χριστιανοί, ἀσφαλῶς, καί θά εἶχαν μιά συναισθηματική ἀνωριμότητα.

Οἱ πνευματικά προχωρημένοι ἔλεγαν πώς τά εἰδωλόθυτα[1] δέ διαφέρουν ἀπό τά ἄλλα κρέατα καί δέν ἔχει καμμιά σημασία, ἄν ὁ χριστιανός θά φάει ἀπό αὐτά. Ἄρα αὐτός εἶναι χριστιανός μέ ἀνώτερη ἀντίληψη καί γνώση τῶν πραγμάτων. Οἱ ἄλλοι, ὅμως, πού ἦταν περισσότεροι, εἶχαν ἀδύνατη συνείδηση καί ἔβλεπαν τά πράγματα πιό στενά. Ἔβλεπαν αὐτούς πού τά ἔτρωγαν καί τὄχαν γιά καύχημα πώς αὐτοί δέν ἔτρωγαν καί τούς κατάκριναν μάλιστα.

Τά πράγματα στήν Κόρινθο ἦταν, τότε δύσκολα καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἔπρεπε νά πάρει θέση γι’ αὐτά. Καταρχήν ὑπογραμμίζει πώς ἡ στάση τοῦ χριστιανοῦ ἀπέναντι στό Θεό δέν καθορίζεται ἀπό τίς τροφές. «Δέν εἶναι τό φαγητό πού μᾶς παρουσιάζει εὐάρεστους στό Θεό. Διότι οὔτε ἐάν φᾶμε προκόπτουμε καί προοδεύουμε στήν ἀρετή, οὔτε ἐάν δέν φᾶμε ὑστεροῦμε καί μένουμε πίσω σ’ αὐτήν». Ὁ μέγας Παῦλος ἄφησε ἐκείνους μέ τήν ἀδύνατη συνείδηση, πού δέ θά τόν καταλάβαιναν κιόλας, καί μίλησε στούς λιγότερους, γιατί αὐτοί εἶχαν τήν εὐθύνη καί ἦταν ἡ αἰτία τοῦ κακοῦ, ὄντας πνευματικά προχωρημένοι.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἑρμηνεύοντας τή σημερινή περικοπή, ὑπογραμμίζει πώς, ἐνῶ «ἐκεῖνοι πού εἶχαν ἀδύνατη συνείδηση θά μποροῦσαν, τελικά, νά ξεχάσουν ἐντελῶς τίς εἰδωλολατρικές τους συνήθειες, βλέποντας, ὅμως, τούς ἰσχυρούς νά τρῶνε εἰδωλόθυτα, τούς ἔκαναν ἀκόμη ἀσθενέστερους[2]»! Μή λησμονοῦμε πώς οἱ χριστιανοί τῆς ἀρχαϊκῆς ἐποχῆς ἦταν νεόφυτοι στήν Ἐκκλησία καί τό συγγενικό τους καί τό εὐρύτερο περιβάλλον τους ἦταν εἰδωλολάτρες, γι’ αὐτό ὁ Παῦλος φοβόταν τήν ἔκπτωση ἀπό τήν πίστη ἀνθρώπων μέ ἀδύνατη συνείδηση.

Τί εἶπε ὁ Παῦλος στούς προχωρημένους πνευματικά; Προσέξτε, γιατί ἡ ζημιά πού κάνετε θά ματαιώσει τό ἔργο, γιά τό ὁποῖο ὁ Χριστός σταυρώθηκε. Ὁ ἀδύνατος περιμένει ἀπό τό δυνατό κατανόηση καί στήριξη καί ὄχι κακή ἐπιρροή. Κλείνουμε μέ τή θεολογική σκέψη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου: «Ὁ Χριστός σταυρώθηκε γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους καί σύ, δυνατέ, ἐπιτρέπεις νά χαθεῖ κάποιος μετά ἀπό αὐτή τή σωτηρία καί μάλιστα τό χειρότερο ἐξαιτίας τοῦ φαγητοῦ;»[3]

[1] Εἰδωλόθυτα εἶναι τά κρέατα ἀπό ζῶα πού θυσιάζονταν στά εἴδωλα. Ἕνα μέρος ἀπό τά κρέατα αὐτά –πού ἐπίσης λέγονταν καί ἱερόθυτα- καταναλωνόταν στά ἱερά δεῖπνα τῶν εἰδωλολατρικῶν ναῶν καί τά ὑπόλοιπα δίνονταν γιά πώληση στά «μάκελλα» (κρεοπωλεῖα).

[2] Περί δέ τῶν εἰδωλοθύτων…, Ὁμ. 20, 5, PG 61, 167.

[3] Ὅ.π.