Κύριλλος και Μεθόδιος: Οι ιεραπόστολοι των Σλάβων

Οι Άγιοι Κύριλλος ( 826-869) και Μεθόδιος (815-885) ήταν αδέλφια, Βυζαντινοί Χριστιανοί θεολόγοι, οι οποίοι έγιναν ιεραπόστολοι και μέσω του έργου τους επηρέασαν την πολιτιστική ανάπτυξη όλων των Σλάβων, γι’ αυτό πήραν τον τίτλο »Απόστολοι των Σλάβων».

Οι δύο Άγιοι ήταν αυτοί που επινόησαν το Γλαγολιτικό αλφάβητο, το πρώτο αλφάβητο που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταγραφή της Παλαιάς Εκκλησιαστικής Σλαβονικής γλώσσας. Μετά τον θάνατό τους, οι μαθητές τους συνέχισαν το ιεραποστολικό έργο τους μεταξύ άλλων Σλάβων. Και τα δύο αδέλφια τιμώνται στην Ορθόδοξη Εκκλησία ως άγιοι, με τον τίτλο των ισαποστόλων. Το 1880 ο Πάπας Λέων Η’ εισήγαγε την εορτή τους στο ημερολόγιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Το 1980 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ τους ανακήρυξε συνπροστάτες αγίους της Ευρώπης, μαζί με τον Βενέδικτο τον εκ Νουρσίας.

Τα δύο αδέλφια κατάγονταν από τη Θεσσαλονίκη. Ο μέν Κύριλλος ονομαζόταν Κωνσταντίνος ο δε Μεθόδιος Μιχαήλ, είχαν κάνει σημαντικές σπουδές, ενώ μιλούσαν τη σλαβική, την εβραϊκή, τη συριακή και την αραβική γλώσσα κάτι που τους διευκόλυνε στο έργο τους.

Το 862 μ.Χ.ήταν η χρονιά ορόσημο για τα δύο αδέλφια.Εκείνη τη χρονιά ο Πρίγκιπας Ραστισλάβος της Μεγάλης Μοραβίας ζήτησε από τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ και τον Πατριάρχη Φώτιο να στείλουν ιεραποστόλους για να μεταδώσουν το ευαγγέλιο στους Σλάβους υπηκόους του. Ο Αυτοκράτορας  έστειλε τον Κύριλλο, συνοδευόμενο από τον αδελφό του Μεθόδιο. Το 863 ξεκίνησαν το έργο της μετάφρασης της Αγίας Γραφής στη γλώσσα που είναι σήμερα γνωστή ως Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική και ταξίδεψαν στη Μεγάλη Μοραβία για να την προωθήσουν. Είχαν σημαντική επιτυχία στην προσπάθεια αυτή. Ωστόσο, ήρθαν σε σύγκρουση με Γερμανούς κληρικούς, που αντιτάχθηκαν στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν μια ειδικά σλαβική λειτουργία.

Για τον σκοπό αυτής της αποστολής επινόησαν το Γλαγολιτικό αλφάβητο, το πρώτο αλφάβητο που χρησιμοποιήθηκε για Σλαβονικά χειρόγραφα. Το Γλαγολιτικό αλφάβητο προσαρμόστηκε στις ιδιαιτερότητες της σλαβικής γλώσσας. Η γραφή η προερχόμενη από αυτό, η Κυριλλική, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από πολλές γλώσσες σήμερα.

Εγραψαν τον πρώτο Σλαβικό Αστικό Κώδικα, που χρησιμοποιήθηκε στη Μεγάλη Μοραβία. Η γλώσσα που προέρχεται από την Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβονική, γνωστή ως Εκκλησιαστική Σλαβονική, χρησιμοποιείται ακόμα στη λειτουργία από πολλές Ορθόδοξες Εκκλησίες, αλλά και σε ορισμένες Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες (Ουνιτικές).

Η πρώτη εμφάνιση των αδελφών σε παπικό έγγραφο, είναι στο GrandeMunus του Λέοντα Η’ το 1880. Είναι γνωστοί ως «Απόστολοι των Σλάβων» και εξακολουθούν να χαίρουν μεγάλης εκτίμησης τόσο από τους Ρωμαιοκαθολικούς όσο και τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τους Aγίους Κύριλλο και Μεθόδιο στις 11 Μαΐου. Η γιορτή τιμά επίσης την εισαγωγή του αλφαβητισμού και το κήρυγμα των ευαγγελίων στη σλαβική γλώσσα από τους αδελφούς. Η ημέρα της γιορτής τους είναι στις 14 Φεβρουαρίου για τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (για να συμπέσει με την ημερομηνία του θανάτου του Αγίου Κυρίλλου).Οι Κύριλλος και Μεθόδιος θεωρούνται επίσης άγιοι από τη Λουθηρανική και την Αγγλικανική εκκλησία.

Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί ναοί αφιερωμένοι στους αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο. Ειδικότερα, στη γενέτειρά τους, Θεσσαλονίκη, υπάρχουν τρείς ναοί. Ο πρώτος ναός που αφιερώθηκε στους Θεσσαλονικείς αγίους βρίσκεται στη συνοικία Ξηροκρήνη της Θεσσαλονίκης και αποτελούσε τον παλαιό ναό του αγίου Νικολάου, ο οποίος, μετά την ανέγερση του νέου το 1970, αφιερώθηκε στη μνήμη τους. Επίσης στη Θεσσαλονίκη έχουν ανεγερθεί δυο ναοί, στη Νέα Παραλία και στον Εύοσμο.

Ενοριακοί ναοί των αγίων Κύριλλου και Μεθόδιου έχουν ανεγερθεί και στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως στην Ξάνθη, στον Λαγκαδά, στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας και στο Ολυμπιακό Χωριό στην Αθήνα. Αλλοι ναοί βρίσκονται στον Προμαχώνα Σερρών και τη Δοϊράνη Κιλκίς, ενώ παρεκκλήσια υπάρχουν στην κατακόμβη του Μητροπολιτικού Ναού Αγίας Τριάδος Πειραιά, αλλά και στις εγκαταστάσεις της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης στο Κολυμβάρι Χανίων.

Σε άλλες χώρες επίσης έχουν τιμηθεί με ανέγερση ναών στη μνήμη τους, όπως ο Καθεδρικός Ναός Μιχάλοβτσε της Σλοβακίας και ο μητροπολιτκός ναός του Πύργου στη Βουλγαρία. Ελληνορθόδοξες ενορίες των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου βρίσκονται στο KirchheimU. Teck Γερμανίας και στην Οστάνδη Βελγίου.

Η Εθνική βιβλιοθήκη της Βουλγαρίας στη Σόφια, το Πανεπιστήμιο Αγίων Κύριλλου και Μεθόδιου των Σκοπίων στην ΠΓΔΜ και το Πανεπιστήμιο των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στο Βελίκο Τίρνοβο της Βουλγαρίας και εκείνο στην Tαρνάβα της Σλοβακίας, φέρουν το όνομα των δύο αγίων. Η Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Πάλατσκι στο Ολομουτς Τσεχίας, φέρει το όνομα «Θεολογική Σχολή Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου».

Οι Αγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος είναι οι πολιούχοι της Αρχιεπισκοπής της Λιουμπλιάνας. Ο Καθεδρικός Ναός της Λιουμπλιάνας βρίσκεται στην Πλατεία Κυρίλλου και Μεθοδίου. Επίσης είναι πολιούχοι της Ανατολικής Καθολικής Μητρόπολης Κόσιτσε της Σλοβακίας και της Σλοβακικής Ανατολικής Καθολικής Μητρόπολης του Τορόντο.

Τα λείψανα του Αγίου Κυρίλλου είναι θαμμένα σε ένα ιερό παρεκκλήσι μέσα στη Βασιλική του Αγίου Κλήμεντος στη Ρώμη.

Η Βασιλική των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στο Ντάνβιλ της Πενσυλβάνιας στις ΗΠΑ είναι η μοναδική Ρωμαιοκαθολική βασιλική στον κόσμο, αφιερωμένη στους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο.