Καταλλαγή

Του Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού Δανιήλ

Η αμαρτία που εκδηλώνεται πολυτρόπως και πολυειδώς με τα πάθη, προσβάλλει την αγιότητα και τη δικαιοσύνη του Θεού. Γι’ αυτό ο αμαρτωλός ως διαφοροποιούμενος από το θέλημα του Θεού αποκόπτεται από την κοινωνία με τον Θεό και αποξενώνεται από τις δωρεές Του.

Ο Θεός όμως «μη θελήσει θέλει τον θάνατον του ανόμου ως το αποστρέψαι αυτόν εκ της οδού της πονηράς και ζήν αυτόν» (Ιεζεκιήλ ιη΄ 23).

Ο Θεός από την Παλαιά Διαθήκη ομιλεί προκαταρκτικά για την καταλλαγή των ανθρώπων μαζί Του, προσφέροντας τη συγγνώμη Του.

Ο Ιδιος αποκαλύφθηκε ως Θεός «μακρόθυμος και πολυέλεος» (Εξόδου λδ΄ 6) που «απέστρεψεν από οργής θυμού Του» [Ψαλμού πδ΄ (πε΄) 84, 4 και ρβ΄ (ργ΄) 102, 8-11] και ομιλεί για ειρήνη στον λαό Του (Ψαλμού πδ΄ (πε΄) 84, 9).

Η τέλεια και οριστική καταλλαγή πραγματοποιήθηκε από τον Ιησού Χριστό «τον μεσίτην Θεού και ανθρώπων» (Προς Τιμόθεον Α΄ β΄ 5).

Ο απόστολος Παύλος με το φως της θεολογικής σκέψεώς του φωτίζει την έννοια και τη διαδικασία της καταλλαγής του Θεού με τους ανθρώπους.

α΄. Η καταλλαγή των ανθρώπων με τον Θεό είναι έργο του Θεού

Ο άνθρωπος με την παράβαση των εντολών του Θεού κατέστη εχθρός Του και από μόνος του με δικές του δυνάμεις και δικούς του τρόπους είναι ανίκανος να συμφιλιωθεί με τον Δημιουργό Θεό, αφού απαιτείται να αποκατασταθεί η αγιότητά του και η δικαιοσύνη του καθ’ ομοίωση «των του Θεού».

Αυτό που ο άνθρωπος αδυνατούσε επιτεύχθηκε από τον Θεό Πατέρα που μας συμφιλίωσε μαζί Του διά του Ιησού Χριστού (Προς Κορινθίους Β΄ ε΄ 18).

β΄. Ο άνθρωπος που αποκαταστάθηκε με το μυστήριο της καταλλαγής να δοξολογεί τον Θεό που ενήργησε αποφασιστικά για να μας παραστήσει ενώπιόν Του αγίους αμώμους και ακατηγόρητους (Προς Κολοσσαείς α΄ 22).

γ΄. Ολο το έργο της σωτηρίας ολοκληρώθηκε ήδη από τον Θεό, αλλά από μία άλλη άποψη η «διακονία της καταλλαγής» (Προς Κορινθίους Β΄ ε΄ 18) συνεχίζεται στην πραγματικότητα μέχρι την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου Ιησού Χριστού στην Εκκλησία από τους Ποιμένες (Προς Κορινθίους Β΄ ε΄ 19).

Με την διακονία τους οι υπηρέτες του Ευαγγελίου φροντίζουν σύμφωνα με το παράδειγμα του αποστόλου Παύλου να γίνουν οικοδόμοι της ειρήνης που αναγγέλλουν (Προς Κορινθίους Β΄ στ΄ 4-13).

δ΄. Το γεγονός ότι ο Θεός είναι ο πρώτος και κύριος δημιουργός της καταλλαγής, δεν συνεπάγεται ότι η στάση του ανθρώπου είναι στο θέμα αυτό καθαρά παθητική. Πρέπει να αποδεχθεί τη δωρεά του Θεού. Με την πίστη, τη μετάνοια και την εξομολόγηση των αμαρτιών του ο άνθρωπος λαμβάνει τη δωρεά της αφέσεως και της αποκαταστάσεως.

Η θεϊκή ενέργεια είναι αποτελεσματική μόνο για εκείνους που θέλουν να την αποδεχθούν διά της πίστεως. Γι’ αυτό κι ο απόστολος Παύλος αναφωνεί «δεόμεθα υπέρ Χριστού καταλλάγητε τω Θεώ» (Προς Κορινθίους Β΄ ε΄ 20).

Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός υπογράμμισε τις βαθύτερες απαιτήσεις αυτής της καταλλαγής. Ο αμαρτωλός που συμφιλιώθηκε με την πίστη, τη μετάνοια και την εξομολόγηση με τον Θεό Πατέρα, μπορεί να του προσφέρει ευάρεστη λατρεία μόνο όταν έχει συμφιλιωθεί με τους αδελφούς του που τον πλήγωσαν με τη συμπεριφορά τους (Ματθαίου ε΄ 23).

Κιβωτός της Ορθοδοξίας