Καρναβάλια: Το Αντι-ΤΡιώδιο

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

Εισήλθαμε και φέτος στο άγιο Τριώδιο, το οποίο είναι μια από τις σημαντικότερες εορτολογικές περιόδους της Εκκλησίας μας. Είναι μια πένθιμη και κατανυκτική περίοδος, που αρχίζει, από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου και φθάνει μέχρι τον εσπερινό του Μεγάλου Σαββάτου. Αυτήν διαδέχεται κατόπιν η χαρμόσυνη περίοδος του Πεντηκοσταρίου, που αρχίζει από την Κυριακή του Πάσχα και φθάνει μέχρι την Κυριακή των αγίων Πάντων. Είναι περίοδος εντονωτέρου πνευματικού αγώνος, στην οποία η Εκκλησία, με τα τροπάρια, τους ύμνους, τα αναγνώσματα, τις κατανυκτικές Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, με την  νηστεία, στην οποία θα εισέλθουμε σε λίγο, (από την Κα-θαρά Δευτέρα) και με την όλη κατάλληλη ατμόσφαιρα των ημερών αυτών, μας καλεί σε μιά ακριβέστερη και βαθύτερη βίωση του μυστηρίου της μετανοίας, μας καλεί να παλαίψουμε και να σταυρώσουμε τα πάθη και τον παλαιόν άνθρωπο, που φέρουμε μέσα μας, έτσι ώστε συσταυρωμένοι και συναναστημένοι με τον Χριστό, να εορτάσουμε τα άγια Πάθη και την Ανάστασή του. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει, ότι μετά την παρέλευση της περιόδου αυτής μπορούμε να χαλαρώσουμε τον πνευματικό αγώνα και να ικανοποιούμε τα πάθη, αλλά οφείλουμε πάντοτε να αγωνιζόμαστε με την ίδια ένταση, ή μάλλον με διαρκώς αυξανόμενη ένταση, σαν να ήταν όλη η ζωή μας ένα διαρκές και ισόβιο Τριώδιο. Αν μελετήσουμε τους βίους των αγίων, θα δούμε ότι η ζωή τους ήταν ένας ακατάπαυστος αγώνας προς τα πάθη, μιά ισόβια κατάσταση νηστείας, μιά σταυροαναστάσιμη πορεία χαρμολύπης προς την Βασιλεία των Ουρανών. Επειδή ίδιον χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανθρωπίνης φύσεως είναι το τρεπτόν και μεταβαλλόμενον, το γεγονός δηλαδή, ότι ο άνθρωπος παρουσιάζει διακυμάνσεις και αυξομειώσεις στην πνευματική του ζωή και, σήμερα μεν είναι δυνατόν να έχει ζήλο και προθυμία, αύριο όμως να περιπέσει σε κατάσταση αμελείας και ραθυμίας, πιεζόμενος και επηρεαζόμενος από την «ευπερίστατη αμαρτία», (Εβρ.12,1), που κυριαρχεί γύρω του, γι’ αυτό καθιέρωσαν οι άγιοι Πατέρες, με πολλή σοφία και σύνεση, την ευλογημένη αυτή περίοδο του Τριωδίου, ώστε να αποτελέσει όχι μόνον στάδιο προετοιμασίας για τον εορτασμό του Πάσχα, αλλά και τρόπον τινά, εγερτήριον σάλπισμα, αφορμή ανανήψεως και ανανεώσεως του πνευματικού μας αγώνος.

Πήρε το όνομα «Τριώδιον» από το ομώνυμο λειτουργικό βιβλίο, το οποίο χρησιμοποιεί κατά την περίοδο αυτή, επειδή οι κανόνες των καθημερινών της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που υπάρχουν στο βιβλίο αυτό, έχουν μόνο τρεις ωδές. Χωρίζεται σε τρία μέρη: Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τις τρείς πρώτες εβδομάδες, μέχρι την Κυριακή της Τυρινής. Έχει προκαταρκτικό χαρακτήρα και αποσκοπεί στο να μας προετοιμάσει σε μια σταδιακή είσοδο στη νηστεία, που επακολουθεί στη συνέχεια. Το δεύτερο μέρος αρχίζει από την  Καθαρά Δευτέρα και φθάνει μέχρι την Κυριακή των Βαΐων. Κυρίαρχο γνώρισμά του είναι ο αγώνας προς τα πάθη με την βοήθεια της νηστείας υπό την διπλή της μορφή: Νηστεία των τροφών και νηστεία των παθών. Τέλος το τρίτο μέρος περιλαμβάνει την Μεγάλη Εβδομάδα, που είναι η τελική κατάληξη, η αποκορύφωση του Τριωδίου, όπου συμπορευόμαστε  μαζί με τον Χριστό προς το άγιον Πάθος και βιώνουμε την λαμπροφόρο Ανάσταση ως ένα προσωπικό γεγονός.

Είναι γεγονός ότι το άνοιγμα του Τριωδίου γεμίζει με χαρά και αγαλλίαση τον πιστό λαό του Θεού. Όχι όμως τον «ανθρωποκτόνο απ’ αρχής» (Ιω.8,44), τον μεγαλύτερο εχθρό του ανθρώπου, τον διάβολο, ο οποίος μας μισεί θανάσιμα και μηχανεύεται τα πάντα για την καταστροφή μας. Ωρύεται και λυσσομανά αυτήν κυρίως την περίοδο, βλέποντας πολλές ψυχές να προσπαθούν να απαγκιστρωθούν από τη θανατηφόρα αιχμαλωσία του και να συνταχτούν με τον Χριστό. Γι’ αυτό ανοίγει ένα δικό του «τριώδιο», ένα αντι-τριώδιο, τα καρναβάλια, για να προσφέρει τα ακριβώς αντίθετα: τα θορυβώδη γλεντοκοπήματα, τους ξέφρενους ρυθμούς διασκέδασης, την ηδονοθηρία, τα ξενύχτια, τα φαγοπότια, τις αισχρολογίες, τα αισχρά τραγούδια, τις δημόσιες απρέπειες και ξετσιπωσιές, την αποθέωση του πλέον χυδαίου σεξισμού. Και όλα αυτά κάτω από τις ειδεχθείς προσωπίδες, για να γίνεται η αμαρτία, φανερή μεν, ανώνυμη δε! Κάθε χρόνο αυτές τις ημέρες γινόμαστε μάρτυρες ενός απίστευτου καρναβαλικού παραληρήματος, το οποίο δυστυχώς έχει όχι μόνον πανελλήνια διάσταση, αλλά και παγκόσμια. Τα κατευθυνόμενα μέσα μαζικής ενημερώσεως, ή μάλλον αποβλακώσεως, αφιερώνουν απεριόριστο χρόνο για την προβολή των καρναβαλικών εκδηλώσεων. Επίσημοι φορείς, όπως οι Δήμοι, προσφέρουν απεριόριστη αρωγή στη διοργάνωσή τους και τις χρηματοδοτούν αφειδώς από την άγρια φορολογία των δημοτών τους. Διαλαλούν οι πάντες πως αυτές τις ιερές ημέρες ολόκληρη η Ελλάδα «χορεύει στους ρυθμούς του καρνάβαλου»!

Ας δούμε όμως, τι είναι αυτός ο καρνάβαλος και αν είναι επιτρεπτό οι πιστοί να μετέχουμε σ’ αυτές.  Μια προσεκτική μελέτη τους αποδεικνύει περίτρανα, ότι πρόκειται για σύγχρονες αναβιώσεις αρχαίων παγανιστικών τελετουργιών, οι οποίες, πέρα από το πνεύμα του πρωτογονισμού που τις διέκρινε, είχαν και σαφέστατο μαγικό χαρακτήρα. Ήταν συνδεδεμένες με την λατρεία του ξενόφερτου, από τη Φρυγία της Μ. Ασίας, «θεού» Σαβάζιου, του οποίου η λατρεία εισέβαλε στον ελληνικό χώρο και ο οποίος μετονομάστηκε σε Διόνυσος και εντάχτηκε στην δωδεκαθεϊστική θρησκεία. Καλλιεργήθηκε κυρίως στις αγροτικές περιοχές, στις οποίες οι κάτοικοι της υπαίθρου, με τις μαγικές τελετουργίες των εορτών αυτών, πίστευαν ότι μπορούσαν να «ξυπνήσουν» την «κοιμισμένη» φύση, λόγω του χειμώνα και να «διεγείρουν» τη γονιμότητα της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου! Ο σεξιστικός χαρακτήρας και τα αισχρά δρώμενα είχαν ακριβώς αυτό το σκοπό! Ακόμα οι ειδεχθείς μεταμφιέσεις και οι θορυβώδεις εκδηλώσεις είχαν ως σκοπό να φοβίσουν τις «κακές δυνάμεις της φύσης», οι οποίες υποτίθεται ότι εμποδίζουν την καρποφορία της γης!

Σύγχρονος δόκιμος ερευνητής θεολόγος παρατηρεί ότι: «Οι αμόρφωτες και δεισιδαίμονες μάζες συμμετείχαν με πάθος σε αυτές τις αισχρές εορτές, διότι οι ιθύνοντες προνόησαν να προσδώσουν σε αυτές αφάνταστη ελευθερία ακόμη και στα πιο ταπεινά ορμέμφυτα των θρησκευτών. Μοιχοί, πόρνοι, έκφυλοι και κάθε λογίς ανώμαλοι, κρυμμένοι πίσω από τα ειδεχθή προσωπεία,  μπορούσαν να ικανοποιήσουν τα αισχρά πάθη τους ‘νόμιμα’, εκτελώντας τα θρησκευτικά τους καθήκοντα! Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι αναγκάζονταν με το ζόρι οι γυναίκες που ήταν κλεισμένες στους γυναικωνίτες να βγαίνουν τις ημέρες των ‘εορτών’ στους θορυβώδεις δρόμους και να παίρνουν μέρος στις τελετές, υποκύπτοντας στις βρωμερές ορέξεις του κάθε ανώμαλου και αισχρού άνδρα θρησκευτή, ως δήθεν υποταγή στο θέλημα του Διόνυσου! Η σεξουαλική κακοποίησή τους θεωρούνταν θρησκευτική πράξη λατρείας προς το ‘θεό’! Κορυφαία τελετή του διονυσιασμού ήταν η ‘ιερογαμία’, όπου ο ιερέας του ‘θεού’ συνουσιάζονταν με τη γυναίκα του επώνυμου άρχοντα των Αθηνών, χωρίς φυσικά τη θέληση του συζύγου της, κατ’ απαίτηση του ‘θεού’! … Μάλιστα ήταν τέτοιο το εύρος των χυδαιοτήτων, οι οποίες συνοδεύονταν από απίστευτες εγκληματικές πράξεις, ώστε στα ρωμαϊκά χρόνια, απαγορεύτηκαν τα διονυσιακά όργια των ‘Βακχικών Ομίλων’, με την ποινή του θανάτου, σε όσους συμμετείχαν παράνομα σ’ αυτά, από αυτούς τους ειδωλολάτρες Ρωμαίους»!

Στα ρωμαϊκά χρόνια ο χύδην όχλος τελούσε τους δικούς του διονυσιασμούς, με τις γνωστές οργιαστικές τελετές, τα Βακχανάλια, τα Σατουρνάλια, τα Λιμπεράλια, τα Λουπερκάλια, τα Φεράλια, (ή Φε-(β)ρουάλια), τα Παρεντάλια, όπου διαπράττονταν δρώμενα με απίστευτη χυδαιότητα και ανηθικότητα. Με την εμφάνιση του Χριστιανισμού αυτά τα φαινόμενα είχαν περιοριστεί αισθητά, χωρίς όμως να εξαφανιστούν εντελώς. Στη βυζαντινή περίοδο η Εκκλησία καταδίκασε τα διονυσιακά δρώμενα ως ειδωλολατρικά κατάλοιπα και απαγόρευσε στους πιστούς να μετέχουν σ’ αυτά, επιβάλλοντας αυστηρά επιτίμια.

Όμως δυστυχώς οι αρχαίοι διονυσιασμοί ποτέ δεν έπαψαν στην μεσαιωνική αιρετική Δύση. Μετά το σχίσμα, όπου η παπική παρασυναγωγή αποκόπηκε από τον ενιαίο και αδιαίρετο κορμό της Μίας Εκκλησίας, κυριάρχησε το κοσμικό πνεύμα. Σύμφωνα με την ερευνήτρια Ηώ Αναγνώστου, «αρχαία Πνεύματα, Θεοί, Λατρείες, Ιερά Άλση και Ναοί ανακαλύφτηκαν και πάλι με καινούρια ονόματα και νέες χριστιανικές δοξασίες. […] (συν τοις άλλοις και) το πνεύμα του καρναβαλιού εισέδυε μέσα στην ίδια την Εκκλησία. Ακολουθώντας την αρχαία παράδοση η ‘Γιορτή των Τρελών’ ήταν μια σάτιρα της πομπώδους χριστιανικής λειτουργίας, αποκαλύπτοντας την υποκρισία της παπικής εκστρατείας ενάντια στις αρχαίες τελετές. Η ‘Γιορτή των Τρελών’ ήταν μια παράξενη χριστιανική γιορτή που διαρκούσε 12 μέρες. Ο κατώτερος κλήρος, οι διάκονοι και οι καλόγεροι συγκεντρώνονταν σε ένα ειδικό συμβούλιο για να εκλέξουν τον ‘Πάπα’ τους. Αυτός ο ‘Πάπας των Τρελών’, όπως ονομαζόταν, ντυνόταν με τα άμφια του ποντίφικα και σαν το βασιλιά των αρχαίων Σατουρναλίων εξουσίαζε σε έναν παράλογο κόσμο» (http://terrapapers.com/o-megalos-theos-karnavalos/). Ένας άλλος ερευνητής ο π. Σ. Σκουτής, ερευνώντας την ιστορία των καρναβαλιών επισημαίνει ότι «είναι εντελώς ανιστόρητο να λένε κάποιοι πως τα καρναβάλια έχουν την παραμικρή σχέση με την Ελλάδα και τον Ελληνισμό: Η ‘γενέτειρά’ τους είναι η Βενετία και άλλες φραγκοπαπικές περιοχές, όπου το μασκάρεμα επιβλήθηκε ως άλλοθι για ακολασία μεταξύ …αγνώστων, σε εποχές που οι κοινωνίες ήταν πιο συντηρητικές απ’ ό,τι σήμερα» (http://sociologyalert. blogspot. com/2019/02/ blog-post_22.html). Επομένως δεν είναι τυχαίο πως τα πλέον φημισμένα καρναβάλια οργανώνονται σε χώρες, όπου κυριαρχεί ο Παπισμός, (Ρώμη, Βενετία, Βραζιλία).

Τα καρναβάλια καθιερώθηκαν και πάλι στον ελληνικό χώρο από τους δυτικούς, μετά την εθνική παλιγγενεσία, (1821), ως δήθεν «ελληνική παράδοση». Δεν πρόκειται όμως για γνήσια ελληνική παράδοση, διότι όπως παρατηρεί σύγχρονος ερευνητής θεολόγος: «Δεν είναι λίγες οι φωνές διαμαρτυρίας από φωτισμένα μυαλά της αρχαιότητας κατά των  εμετικών διονυσιακών εορτών, με πρώτο τον προσωκρατικό φιλόσοφο Ηράκλειτο τον Εφέσιο (570-489), ο οποίος απειλούσε όσους έπρατταν τέτοιες φρικαλεότητες και ασχήμιες και λάβαιναν μέρος στα απαίσια ‘ιερά όργια’ και στους αισχρούς και γελοίους βακχισμούς, (Ηρακλ. απ.90). Ο μεγάλος φιλόσοφος έσειε το πυρ της θείας τιμωρίας κατά όλων των ‘νυκτοπόλων, μάγων, βακχών, ληνών, μυστών’» (Κλημ.Αλεξ.Προτρεπτ.22,16-24). Χωρίς αμφιβολία, «ο διονυσιακός μυστικισμός δίδασκε την μέγιστη περιφρόνηση προς το ανθρώπινο λογικό» (P. Decharme Μυθολογία της αρχαίας Ελλάδος, μετ. Α. Καραλή, τομ.2,σελ.533), γι’ αυτό και  δεν έγινε αποδεκτός από τους μορφωμένους προγόνους μας.

Κλείνοντας καλούμε τους αδελφούς μας πιστούς να συνειδητοποιήσουν ότι τα καρναβαλικά όργια όχι μόνο δεν έχουν καμία σχέση με το άγιο Τριώδιο, αλλά αποτελούν ουσιαστικά θρησκευτική λατρεία στους παγανιστικούς «θεούς» και εν τέλει στο ίδιο τον σατανά, αφού «πάντες οι θεοί των εθνών (είναι) δαιμόνια» (Ψαλμ.95,5). Γι’ αυτό και η όποια συμμετοχή μας σ’ αυτές, είτε ως καρναβαλιστές, είτε ως απλοί θεατές, δεν μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά, παρά ως συμμετοχή μας σε σύγχρονες δαιμονικές λατρείες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην πνευματική μας ζωή και στην ίδια την σωτηρία μας. Ας μη ξεχνούμε τον λόγο του Κυρίου μας: «ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν», (Ματθ.6,24). Καλούμαστε λοιπόν να αντιτάξουμε στις καρναβαλικές ασχήμιες και αισχρότητες την προσευχή, την μετάνοια, την νηστεία, την μελέτη του λόγου του Θεού, τη συμμετοχή μας στα μυστήρια της Εκκλησίας μας και την άγρυπνη αντίστασή μας στις προσβολές των παθών. Δεν έχουμε ανάγκη από την πρόσκαιρη «χαρά» των καρναβαλικών οργίων, αλλά από την μόνιμη και ασυγκρίτως ανώτερη χαρά και αγαλλίαση, την οποία προσφέρει η κοινωνία μας με την ακένωτη πηγή της χαράς, το Λυτρωτή μας Χριστό!

Ευχόμαστε καλό και ευλογημένο Τριώδιο και καλή Σαρακοστή σε όλους.