Ρεπορτάζ: Βαγγέλης Γκιάτας και Γρηγόρης Καλύβας
Ως γνωστόν στις 14 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει μία από τις σημαντικότερες δεσποτικές εορτές . Την παγκόσμια ύψωση του τιμίου και ζωοποιού Σταυρού που , ως γνωστόν , συνδέεται με μεγάλα ιστορικά γεγονότα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, για τούτο και έχει πανηγυρικό χαρακτήρα , ενώ αναφέρεται στη σταύρωση και το θάνατο του Κυρίου, γι΄ αυτό και τιμάται με αυστηρή νηστεία, όπως η Μεγάλη Παρασκευή.
Η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού
Το 326, ένα χρόνο μετά την πρώτη οικουμενική Σύνοδο, η Αγία Ελένη , μητέρα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου , πήγε στα Ιεροσόλυμα, να προσκυνήσει τους αγίους τόπους και να ευχαριστήσει το Θεό, για τις νίκες και τις θριαμβευτικές επιτυχίες του παιδιού της και πρώτου χριστιανού αυτοκράτορα .
Στο προσκύνημα εκείνο έκτισε διάφορους ναούς τόσο στο όρος των Ελαιών , όσο και στο σπήλαιο της Βηθλεέμ . Με διαταγή του Κωνσταντίνου ανέλαβε να κτίσει μεγάλο ναό στο λόφο του Γολγοθά, εκεί που σταυρώθηκε ο Ιησούς Χριστός και εκεί , κατά την διάρκεια των εργασιών, αποκαλύφθηκε ο Τίμιος Σταυρός του Κυρίου μας .
Η είδηση ότι βρέθηκε ο τίμιος Σταυρός διαδόθηκε σ” όλο τον τότε χριστιανικό κόσμο. Έτρεξαν λοιπόν όλοι, και μάλιστα οι πιστοί της Παλαιστίνης, για να προσκυνήσουν το τίμιο ξύλο.
Όταν τελείωσε ο ναός της Αναστάσεως, που έκτισε η αγία Ελένη πάνω στο λόφο του Γολγοθά, στις 14 Σεπτεμβρίου του 336 έγιναν επίσημα και με κάθε λαμπρότητα τα εγκαίνια και τότε ο Πατριάρχης των Ιεροσολύμων Μακάριος, επειδή το πλήθος του λαού ήταν μεγάλο ανέβηκε στον άμβωνα, που ήταν στη μέση του ναού και ύψωσε τον τίμιο Σταυρό.
Οι πιστοί προσκυνούσαν, κάνοντας το σταυρό τους ψάλλοντας το «Κύριε, ελέησον».
Αυτή λοιπόν την ύψωση του τιμίου Σταυρού γιορτάζει η Εκκλησία υψώνοντας τον τίμιο Σταυρό στο μέσον κάθε Χριστιανικού ναού .
Ιερά μονή Υψώσεως Τιμίου Σταυρού Δολιανών Ασπροποτάμου
Στην περιοχή Καλαμπάκας και συγκεκριμένα στην καρδιά της νότιας Πίνδου , Ασπροπόταμο , υπάρχει και διασώζεται το καθολικό της ομώνυμης μονής Δολιανών η οποία αποκαλείται και Ακρόπολη του Ασπροποτάμου λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής της καθώς πρόκειται , όπως λέγουν οι ειδικοί , για μοναδικό αρχιτεκτονικό θαύμα εξ” ού και ο χαρακτηρισμός : «το μοναστήρι με το «χορό των τρούλων» , δεδομένου ότι στην στέγη του υψώνονται 13 τρούλοι και τρουλίσκοι .
Ο ναός φέρεται να χτίστηκε τον 17ο αιώνα αλλά επειδή δεν υπάρχουν πηγές πληροφοριών είναι άγνωστη η ακριβής χρονολογία που κτίστηκε .
Βλέποντάς το απέξω ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται καθώς εκείνο που το κάνει μοναδικό είναι οι πολλοί Τρούλοι κάτι που χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως «ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΤΡΟΥΛΩΝ».
Ο κεντρικός τρούλος μάλιστα είναι διπλός (διώροφος) κάτι σπάνιο .
Στην πλευρά της κυρίας εισόδου που είναι νότια υπάρχουν σκαλιστές – γλυπτές πέτρες με μορφές των : Αγίου Γεωργίου , Δημητρίου , Κωνσταντίνου – Ελένης, Αγγέλων κ.λ.π.
Μεταξύ οροφής και σκεπής υπάρχουν μεγάλα κενά κρύπτες. Εντύπωση προκαλούν επίσης και οι μικρές και μεγάλες κόγχες. Σε διάφορα σημεία στους τοίχους είναι κτισμένα πήλινα αγγεία με στόμια προς το εσωτερικό του ναού.
Σκοπός τους ; Η καλή ακουστική.
Σ΄ αυτό το αρχιτεκτονικό «θαύμα» πραγματοποιούνται σειρά λατρευτικών ακολουθιών με αφορμή την μεγάλη δεσποτική εορτή της παγκόσμιας Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού .
Έτσι νωρίς σήμερα το απόγευμα τελέστηκε ο Μέγας εσπερινός όπου παρευρέθηκαν πλήθος προσκυνητών από την ευρύτερη περιοχή , ενώ αύριο θα τελεστεί πανηγυρική θεία λειτουργία .