Τό «ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ» τοῦ ἀποστόλου Παύλου – «Ἄκου ἕνα βιβλίο»

«Ἄκου ἕνα βιβλίο» μέ τόν ἀρχιμανδρίτη Ἰάκωβο Κανάκη

Η Προς Ρωμαίους Επιστολή

Θά ξεκινήσουμε τήν ἀναφορά μας στήν «Πρός Ρωμαίους» μέ ὅσα ἀναφέρει ὁ σπουδαῖος βιογράφος του Joseph Holzner στόν πρόλογο τοῦ βιβλίου του «Παῦλος»: «Ἡ Στοά ἐκυριάρχησε πεντακόσια χρόνια στήν ἀρχαιότητα, καί μολαταῦτα δέν κατόρθωσε νά σταματήση πουθενά τήν ἠθική καί θρησκευτική κατάπτωσι τῶν ἀρχαίων λαῶν. Τό ὅτι ἡ «πρός Ρωμαίους» ἐπιστολή εἶναι ἕνα ἄροτρο, πού ὤργωσε πολύ βαθύτερα ἀπ’τίς ἰδέες τοῦ Ἐπικτήτου, μένει, παρ’ὅλ’αὐτά, ἕνα κοσμοϊστορικό γεγονός  (Alb.Dieterich)».[1]

Ὁ Παῦλος εἶναι τό πρόσωπο πού ἄλλαξε τήν Εὐρώπη, πού τήν διαφώτισε ὄντως πνευματικά. Βιωματικά θεολόγησε καί «ἔπαθε» γιά τό Εὐαγγέλιο. Θεράπευε, ὅπως καί οἱ ἄλλοι Ἀπόστολοι, ἀκόμα καί μέ τήν σκιά του. Εἶχε τήν «αὐτοσυνειδησία» ὅτι μιλᾶ ὡς ὁ «ἀντ’ Αὐτοῦ». Ἀμφισβήτησαν τό κήρυγμά του, τήν διδασκαλία, διότι, ὅπως τόν κατηγορούσαν, δέν εἶχε τό κῦρος τῶν δώδεκα μαθητῶν. Γιά αὐτήν ὅμως τήν συκοφαντία ὁ Θεός τόν εὐλόγησε ποικιλοτρόπως. Τόν κάλεσε, τόν φώτισε, τόν ἀνέδειξε. Ὁ  Παῦλος ἐνῶ μίλησε στούς συγχρόνους του ὡς τέκνο τῆς ἐποχῆς τους,  ὡς Προφήτης καί γνήσιος Ἀπόστολος τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, ἀπευθύνεται σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους ὅλων τῶν ἐποχῶν.[2] Εἶναι ἐπίκαιρος σέ κάθε ἐποχή!

Ἀπό τήν Ἐπιστολή του φαίνεται ὅτι εἶναι ἕνας σπουδαῖος θεολόγος πού διδάσκει «δογματική» σέ μιά ἐποχή πού τά δόγματα ἀκόμα δέν ἔχουν καταγραφεῖ. Καταγράφει λοιπόν τήν διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ καί ἔτσι θωρακίζει τά «πιστεύω» τῆς Ἐκκλησίας. Ἑδραιώνει καί κατηχεῖ μέ αὐτά τούς πρώτους χριστιανούς. Ξεκαθαρίζει τίς ἀλήθειες, πού ἤδη κάποιες ὀμάδες  ἀλλοιώνουν.  Ὅλα αὐτά ὅμως μέ ἕνα ὄντως «ἀνοιχτό» πνεῦμα. Χωρίς στεγανά. Χωρίς ἀποκλεισμούς. Μέ τόν νοῦ του στραμμένο στήν οἰκουμένη, στά ἔθνη, στούς ἀνθρώπους πού βρίσκονται σέ κάθε μεριά τῆς γῆς. Μέ περισσή  μέριμνα, φροντίδα καί εὐθύνη προσπαθεῖ νά κηρυχθεῖ τό χαρμόσυνο μήνυμα  τῆς Ἀνάστασης σέ κάθε μεριά τοῦ κόσμου. Δείχνει καί ρίχνει βαρύτητα στά τότε μεγάλα κέντρα καί φυσικά σέ αὐτήν τήν περιβόητη Ρώμη, στήν καρδιά τῆς Αὐτοκρατορίας γιατί πίστευε ὅτι ἄν τό μήνυμα διαδοθεῖ στά μεγάλα αὐτά κέντρα εἶναι εὔκολο νά μεταλαμπαδευθεῖ σέ ὅλον τόν κόσμο.  Γνώριζε ὅτι αὐτό τελικά πού θά βοηθοῦσε νά «ταξιδέψει» παντοῦ ἡ καλή ἀγγελία εἶναι ἡ «Πεντηκοστή», ὁ φωτισμός τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖο μιλοῦσε καί ἐνεργοῦσε μέσα του. [3]

Αὐτός ὁ μεγάλος «Παῦλος» θά ταξιδέψει πολύ γιά νά διαδώσει τήν καλή ἀγγελία. Θά ὑποφέρει, θά πεινάσει, θά μείνει γυμνός, θά κινδυνεύσει, θά ραβδιστεῖ, θά βασανιστεῖ καί τελικά θά μαρτυρήσει, ὅπως ὁ διδάσκαλός του. Αὐτόν τόν μεγάλο Ἅγιο «συναντᾶμε» στήν «Πρός Ρωμαίους» καί ἀργότερα καί στίς ὑπόλοιπες ἐπιστολές του.

Τό «πλαίσιο» τῆς «Πρός Ρωμαίους» περιγράφεται στήν ἴδια τήν Ἐπιστολή. Θά λέγαμε ὅτι ἀπευθύνεται στούς ἤδη πολλούς Ἰουδαίους πού βρίσκονταν ἐγκατεστημένοι στήν Ρώμη.[4] «Ὁ ἴδιος γνωρίζει, ὅτι ὑπάρχει ὠργανωμένη κοινότητα στήν ρωμαϊκή μητρόπολη». Ἦταν ὅμως κατά τό πλεῖστον χριστιανοί «ἐξ ἐθνῶν». Ὁ Χριστιανισμός ὑφίσταται ἀπό νωρίς στήν διάσημη αὐτή πόλη ἐξαιτίας τῶν ἐμπορικῶν καί πολιτικῶν ἐπαφῶν της μέ τήν Συρία, τήν Μικρά Ἀσία καί τήν Ἑλλάδα.[5]

Ἡ ἐπιστολή γράφθηκε στήν Κόρινθο τό ἔτος 57 (ἤ 58) μ.Χ. Ὡς σκοπός τῆς Ἐπιστολῆς  μπορεῖ νά ἀναφερθεῖ ἡ προετοιμασία τῆς ἐκεῖ Ἐκκλησίας γιά τήν ἐπικείμενη ἐπίσκεψη του Παύλου.[6] Θέλει νά ἰκανοποιήσει τήν σφοδρή του ἐπιθυμία νά «κατευοδωθεῖ» στήν Ἰσπανία (Ρωμ.15, 23-26). Ἕνα «πρόβλημα»  ἀποτελεῖ ἡ ἀκεραιότητά της.[7] 

Τά κύρια θέματα τῆς Ἐπιστολῆς πού μποροῦμε νά ἀναφέρουμε, ἐκτός ἀπό τό γενικό πλαίσιο τῶν δύο μερῶν της, τό δογματικό καί τό πρακτικό, μποροῦν νά συνοψιστοῦν στά ἀκόλουθα:

1. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι «κλητοί» ἀπό τόν Θεό. Καί οἱ Ἰουδαῖοι καί οἱ ἐθνικοί μποροῦν νά ἀκολουθήσουν τόν Χριστό διά τοῦ Εὐαγγελίου. Γιά τούς μέν Ἰουδαίους ἔγινε παρερμηνεία τοῦ Νόμου, «ἀφοῦ ἐπεδίωξαν τήν σωτηρία μέ τήν ἀξιομισθία τῶν ἔργων τους».
2. Ἡ νέα δικαιoσύνη τοῦ Θεοῦ προσφέρεται στόν ἄνθρωπο ὡς «δῶρον», ὡς «χάρισμα». Μέσῳ αὐτῆς τῆς νέας δικαιοσύνης ἔχουμε μιά νέα ζωή γιά τούς πιστούς. Οἱ πιστοί ὡς φορεῖς αὐτῆς τῆς δικαιοσύνης γίνονται ἐλεύθεροι ἀπό τήν δουλεία τῆς ἁμαρτίας καί «δούλοι» στό πνεῦμα τῆς ἐλευθερίας. Ἡ «χάρη» κατήργησε τόν «νόμο».  Ὁ Χριστός ἀκύρωσε τήν κατάρα τοῦ παλαιοῦ νόμου καί φανέρωσε τό πραγματικό νόημά του. Ὁ νέος Ἀδάμ κατάργησε τόν παλαιό. Ὁ Χριστός κατάργησε τό «γράμμα» καί ἀποκάλυψε τό «πνεῦμα», τό ὁποῖο ὁδηγεῖ στήν πραγματική ζωή. «Κανόνας» τῆς ζωῆς αὐτῆς εἶναι μόνο ἡ ἀγάπη, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ το πλήρωμα τοῦ νόμου.[8]
3. Ἡ «Πρός Ρωμαίους» μᾶς ἀπαντᾶ στό καίριο ἐρώτημα περί του πῶς εἶναι δυνατόν νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος. Αὐτό πού τονίζεται στήν Ἐπιστολή εἶναι ὅτι ἡ ἐμπιστοσύνη στήν χάρη τοῦ Θεοῦ, πού ἔγινε ἐνεργός μέ τήν θυσία τοῦ Ἰ. Χριστοῦ, αὐτή σώζει τόν ἄνθρωπο.[9] Ἡ πεμπτουσία τῆς Ἐπιστολῆς συνοψίζεται στήν φράση: «Ὅπου μεσουρανοῦσε ἄλλοτε ὁ θάνατος, ἡ ἁμαρτία καί ὁ νόμος, τώρα μέσῳ τοῦ Χριστοῦ ἀφθονεῖ ἡ ζωή, ἡ ἁγιότητα καί ἡ χάρις».