«Συμπλήρωση ἑκατό ἐτῶν ἀπό τή Μικρασιατική Καταστροφή»

Ἐγκύκλιο Σημείωμα μέ θέμα: «Συμπλήρωση ἑκατό ἐτῶν ἀπό τή Μικρασιατική Καταστροφή» ἀπέστειλε ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πρός τήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν καί τίς Ἱερές Μητροπόλεις, τό ὁποῖο ἀναγνώσθηκε σήμερα στούς Ἱερούς Ναούς καί ἔχει ὡς ἑξῆς:

Τέ­κνα ἐν Κυ­ρίῳ ἀ­γα­πητά,

Τήν Κυ­ρι­ακή πρό τῆς Ὑ­ψώ­σεως τοῦ Τι­μίου καί Ζω­ο­ποιοῦ Σταυ­ροῦ καί μέσα στό σταυ­ρα­να­στά­σιμο κλῖμα αὐ­τῆς, ἡ Ἐκ­κλη­σία τῆς Ἑλ­λά­δος ἔ­χει ὁ­ρί­σει νά τι­μῶν­ται oἱ Ἅ­γιοι μάρ­τυ­ρες ἱ­ε­ράρ­χες καί λοι­ποί κλη­ρι­κοί, οἱ ὁ­ποῖοι βρῆ­καν μαρ­τυ­ρικό θά­νατο στή Μι­κρά Ἀ­σία καί στόν Πόντο κατά τή δι­άρ­κεια τοῦ δι­ω­γμοῦ τῶν Ἑλ­λή­νων κα­τοί­κων. Ἡ ἀ­πό­δοση τῆς ὀ­φει­λο­μέ­νης τι­μῆς στή μνήμη τους ἐ­φέ­τος συμ­πί­πτει μά­λι­στα μέ τή συμ­πλή­ρωση ἑ­κατό ἐ­τῶν ἀπό τή Μι­κρα­σι­α­τική Κα­τα­στροφή τοῦ 1922. Γί­νε­ται, ἑ­πο­μέ­νως, γιά ὅ­λους μας ἡ ἡ­μέρα αὐτή ἀ­φορμή πε­ρι­συλ­λο­γῆς, στο­χα­σμοῦ καί δη­μι­ουρ­γι­κοῦ προ­βλη­μα­τι­σμοῦ, κα­θώς κα­λού­μα­στε νά δι­δα­χθοῦμε ἀπό τή γεν­ναία στάση τῶν Ἁ­γίων ἐ­θνο­ϊ­ε­ρο­μαρ­τύ­ρων, νά ἀ­να­δεί­ξουμε τόν Ἑλ­λη­νορ­θό­δοξο Πο­λι­τι­σμό τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σίας, τοῦ Πόν­του καί τῆς Ἀ­να­το­λι­κῆς Θρά­κης καί νά θαυ­μά­σουμε τή θέ­ληση γιά πρό­οδο καί ἀ­να­δη­μι­ουρ­γία, τήν ὁ­ποία ἐ­πέ­δει­ξαν οἱ πρό­σφυ­γες τοῦ 1922–1924 μέ τόν ἐρ­χομό τους στήν κυ­ρίως Ἑλ­λάδα.

Τι­μοῦμε σή­μερα κατά πρῶ­τον τόν Ἅ­γιο ἐ­θνο­ϊ­ε­ρο­μάρ­τυρα Χρυ­σό­στομο Σμύρ­νης, ὁ ὁ­ποῖος ὑ­πη­ρέ­τησε μέ ἀ­φο­σί­ωση καί αὐ­τα­πάρ­νηση τήν Ἐκ­κλη­σία καί τό Γέ­νος, ἀρ­χικά ὡς Μη­τρο­πο­λί­της Δρά­μας καί Ζι­χνῶν καί ὕ­στερα ὡς Μη­τρο­πο­λί­της Σμύρ­νης. Συ­χνά τοῦ προ­τά­θηκε νά δι­α­φύ­γει, ἀλλά ἡ στα­θερή ἀ­πάν­τησή του ἦ­ταν: «ἡ θέση μου εἶ­ναι κοντά στό ποί­μνιό μου». Πα­ρέ­μεινε ἔτσι μέ­χρι τέ­λους στόν τόπο τοῦ κα­θή­κον­τος καί τοῦ μαρ­τυ­ρίου γιά νά στη­ρί­ξει τό ποί­μνιό του, φα­νείς «πι­στός ἄ­χρι θα­νά­του», ὅ­πως συμ­βου­λεύει ὁ Θεός τόν ἄγ­γελο (ἐ­πί­σκοπο) τῆς Ἐκ­κλη­σίας τῆς Σμύρ­νης στήν Ἀ­πο­κά­λυψη τοῦ Ἰ­ω­άν­νου (Β´ 10). Τε­λι­κῶς κα­τα­κρε­ουρ­γή­θηκε ἀπό τόν μαι­νό­μενο τουρ­κικό ὄ­χλο καί τό πάν­τιμο λεί­ψανό του δέν βρέ­θηκε ποτέ.

Ἐ­πί­σης, τι­μοῦμε τίς ἁ­γι­α­σμέ­νες καί μαρ­τυ­ρι­κές μορ­φές τῶν Μη­τρο­πο­λι­τῶν Ἰ­κο­νίου Προ­κο­πίου, Μο­σχο­νη­σίων Ἀμ­βρο­σίου καί Κυ­δω­νιῶν Γρη­γο­ρίου. Τι­μοῦμε σή­μερα τούς Ἁ­γί­ους ἐ­θνο­ϊ­ε­ρο­μάρ­τυ­ρες τοῦ Πον­τι­α­κοῦ Ἀ­γώνα, ὅ­πως τόν Ἐ­πί­σκοπο Ζή­λων Εὐ­θύ­μιο καί τόν Ἀρ­χι­μαν­δρίτη Πλά­τωνα Ἀ­ϊ­βα­ζίδη. Τι­μοῦμε τόν Ἀρ­χι­μαν­δρίτη Ἰ­ά­κωβο Ἀρ­χαν­τζι­κάκη, τόν ὁ­ποῖον πε­τά­λω­σαν καί σταύ­ρω­σαν οἱ δι­ῶ­κτες του στόν Βουτζᾶ, προ­ά­στειο τῆς Σμύρ­νης. Πεν­τα­κό­σιοι καί πλέον Ἕλ­λη­νες Ὀρ­θό­δο­ξοι κλη­ρι­κοί μαρ­τύ­ρη­σαν γιά τήν Πί­στη καί τήν Πα­τρίδα στήν αἱ­μα­το­βαμ­μένη γῆ τῆς Μι­κρα­σίας καί τοῦ Πόντου.

Συγ­χρό­νως, ἀ­να­δει­κνύ­ουμε καί προ­βάλ­λουμε τήν ἱ­στο­ρική μνήμη καί τήν ἀ­λή­θεια, ἡ ὁ­ποία ἐ­λευ­θε­ρώ­νει. Γιά νά γνω­ρί­ζουν οἱ νε­ώ­τε­ρες γε­νιές ὅτι ἐπί πολ­λούς αἰ­ῶ­νες ἡ εὐ­ρύ­τερη Μι­κρά Ἀ­σία, ἀπό τό Αἰ­γαῖο ἕως τόν Εὐ­φράτη καί ἀπό τόν Εὔ­ξεινο Πόντο μέ­χρι τή θά­λασσα τῆς Κι­λι­κίας, ὑ­πῆρξε λί­κνο Ἑλ­λη­νι­κοῦ Πο­λι­τι­σμοῦ καί Ὀρ­θό­δο­ξης Χρι­στι­α­νι­κῆς Πα­ρα­δό­σεως. Μνη­μο­νεύ­ουμε ἐν­δει­κτι­κῶς τούς ἀρ­χαί­ους Ἴ­ω­νες φι­λο­σό­φους, τίς πε­ρι­ο­δεῖες τοῦ Ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου στή Μι­κρά Ἀ­σία, τίς Οἰ­κου­με­νι­κές Συ­νό­δους, τούς Ἁ­γί­ους πού ἔ­ζη­σαν, δί­δα­ξαν ἤ καί μαρ­τύ­ρη­σαν ἐ­κεῖ, τούς Καπ­πα­δό­κες Πα­τέ­ρες, τίς Αὐ­το­κρα­το­ρίες τῆς Νί­καιας καί τῆς Τρα­πε­ζούν­τας, τά ἑλ­λη­νικά σχο­λεῖα τοῦ 18ου καί 19ου αἰ­ώνα στή Σμύρνη καί σέ ἄλ­λες πό­λεις.

Συγ­κλο­νί­ζει ἀ­σφα­λῶς ἡ Γε­νο­κτο­νία τοῦ Ἑλ­λη­νι­σμοῦ τῆς Ἀ­να­το­λῆς, ἡ ὁ­ποία ἄρ­χισε τό 1914 καί ὁ­λο­κλη­ρώ­θηκε τό 1923. Δέν ἦ­ταν μία ἀ­πάν­τηση τῶν Τούρ­κων στήν ἀ­πο­βί­βαση τοῦ Ἑλ­λη­νι­κοῦ Στρα­τοῦ στίς 2 Μα­ΐου 1919. Ἦ­ταν μία προ­σχε­δι­α­σμένη ἀπό τούς Νε­ο­τούρ­κους γε­νο­κτο­νία γιά νά ἐκ­κα­θα­ρι­σθεῖ ἡ πε­ρι­οχή τῆς τότε Ὀ­θω­μα­νι­κῆς Αὐ­το­κρα­το­ρίας ἀπό τίς Χρι­στι­α­νι­κές κοι­νό­τη­τες καί κυ­ρίως τούς Ἕλ­λη­νες καί τούς Ἀρ­με­νί­ους.

Εἶναι πραγματικά πο­λυ­ά­ρι­θμοι οἱ Ἕλ­λη­νες πού ξε­ρι­ζώ­θη­καν ἀπό τά ἁ­γι­α­σμένα καί πα­τρο­γο­νικά χώ­ματα τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀ­να­το­λῆς. Ὅ­μως, ποτέ δέν ἀ­πελ­πί­σθη­καν. Ἤλ­πι­σαν καί ἐρ­γά­σθη­καν γιά μία νέα ἀρχή καί ἕνα κα­λύ­τερο μέλ­λον μέ πί­στη στόν Θεό καί τά κα­τά­φε­ραν. Ἀν­τλοῦμε δι­δάγ­ματα ἀπό τή Χρι­στι­α­νική εὐ­λά­βεια, τήν ἐρ­γα­τι­κό­τητα καί τή δι­ά­θεση ἀ­να­γεν­νή­σεως, τίς ὁ­ποῖες ἐ­πέ­δει­ξαν οἱ ἀ­δελ­φοί μας Ὀρ­θό­δο­ξοι Ἕλ­λη­νες, οἱ ὁ­ποῖοι ἦλ­θαν ὡς πρό­σφυ­γες ἀπό ὅλα τά ση­μεῖα τῆς Μι­κρᾶς Ἀ­σίας, τοῦ Πόν­του καί τῆς Ἀ­να­το­λι­κῆς Θρά­κης. Τούς τι­μοῦμε δι­ότι συ­νέ­βα­λαν δη­μι­ουρ­γικά στή δι­α­μόρ­φωση τῆς Νε­ο­ελ­λη­νι­κῆς κοι­νω­νίας. Τούς εὐ­χα­ρι­στοῦμε δι­ότι ἔ­φε­ραν μαζί τους λεί­ψανα Ἁ­γίων, ὅ­πως τοῦ Ἁ­γίου Ἰ­ω­άν­νου τοῦ Ρώσ­σου στό Νέο Προ­κόπιο Εὐ­βοίας, καί θαυ­μα­τουρ­γές ἱερές εἰ­κό­νες, ὅ­πως τῆς Πα­να­γίας Σου­μελᾶ, με­τα­δί­δον­τας «ὀ­σμήν εὐ­ω­δίας πνευ­μα­τι­κῆς» στή μη­τέρα πα­τρίδα.

Θυ­μό­μα­στε τά γε­γο­νότα χω­ρίς ἐκ­δι­κη­τι­κό­τητα, χω­ρίς φα­να­τι­σμό. Δι­δά­σκουμε τήν Ἱ­στο­ρία γιά νά μήν ἐ­πα­να­λη­φθεῖ ὁ­ποι­α­δή­ποτε γε­νο­κτο­νία. Μι­λοῦμε στά παι­διά μας γιά τίς συ­νέ­πειες τοῦ Δι­χα­σμοῦ καί τῆς Δι­χό­νοιας, προ­σευ­χό­μα­στε καί ἐρ­γα­ζό­μα­στε γιά νά ὑ­πάρ­χει ἐ­θνική ὁ­μο­ψυ­χία.

Σέ αὐ­τήν τήν ἐ­πέ­τειο, ἐ­πι­κα­λού­μα­στε τίς πρε­σβεῖες τῶν Ἁ­γίων τῆς Μι­κρα­σίας, ἀπό τοῦ Ἁ­γίου Πο­λυ­κάρ­που Σμύρ­νης τοῦ 2ου αἰ­ώνα μέ­χρι τοῦ Ἁ­γίου Χρυ­σο­στό­μου Σμύρ­νης. Ὑ­πο­κλι­νό­μα­στε εὐ­λα­βικά στήν ἱ­ερή μνήμη τῶν πα­τέ­ρων καί τῶν μη­τέ­ρων μας, πού θα­να­τώ­θη­καν ἤ ἐ­ξα­ναγ­κά­σθη­καν νά πά­ρουν τόν δρόμο τῆς προ­σφυ­γιᾶς κατά τή δι­άρ­κεια τῆς Γε­νο­κτο­νίας τοῦ Ἑλ­λη­νι­σμοῦ.

Ἄς εἶ­ναι αἰ­ω­νία ἡ μνήμη τῶν ἑ­κα­τον­τά­δων χι­λι­ά­δων φο­νευ­θέν­των καί ἐ­κτο­πι­σθέν­των, ἀ­γνο­ου­μέ­νων καί ξε­ρι­ζω­μέ­νων προ­γό­νων μας. Ἄς ἀ­να­παύει Κύ­ριος ὁ Θεός καί τίς ψυ­χές τῶν στρα­τι­ω­τῶν μας, πού ἔ­πε­σαν ἡ­ρω­ϊκῶς μα­χό­με­νοι κατά τή Μι­κρα­σι­α­τική Ἐκ­στρα­τεία τοῦ 1919–1922.

Μετά πα­τρι­κῶν εὐ­χῶν καί ἀ­γά­πης

† Ὁ Ἀθη­νῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρό­ε­δρος

† Ὁ Σάμου καί Ἰκαρίας Εὐσέβιος

† Ὁ Φλωρίνης, Πρεσπῶν καί Ἐορδαίας Θεόκλητος

† Ὁ Κασσανδρείας Νικόδημος

† Ὁ Σερρῶν καί Νιγρίτης Θεολόγος

† Ὁ Σιδηροκάστρου Μακάριος

† Ὁ Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἁλμωπίας Ἰωήλ

† Ὁ Ἀργολίδος Νεκτάριος

† Ὁ Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων Τιμόθεος

† Ὁ Μεγάρων καί Σαλαμῖνος Κωνσταντῖνος

† Ὁ Κεφαλληνίας Δημήτριος

† Ὁ Τρίκκης, Γαρδικίου καί Πύλης Χρυσόστομος

† Ὁ Καρπενησίου Γεώργιος

Ὁ Ἀρ­χι­γραμ­μα­τεύς

† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος