Σαρακοστή: κατάνυξη και όχι κατάθλιψη

του  Αρχιμ. Γρηγορίου Κωσταντίνου Διδάκτωρος Θεολογίας

Η αγία Σαρακοστή ξεκίνησε και η άγια Εκκλησία μας, καθόρισε όλες τις ημέρες της περιόδου αυτής να διαβάζονται και ψάλλονται στις ακολουθίες κείμενα και ύμνοι από το βιβλίο του Τριωδίου. Το βιβλίο αυτό του τριωδίου έλαβε το όνομα από τις τρεις ωδές, δηλαδή τις τρεις ομάδες τροπαρίων που ψάλλονται.

Σύμφωνα με την άποψη διαφόρων ερμηνευτών, ο αριθμός τρεις μπήκε συμβολικά, δηλώνοντας τον τύπο τής Αγίας Τριάδας, του Πατρός, του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Και επιπλέον να συμπλέει τής αρμονικής δοξολογίας των τριών στοιχείων του σύμπαντος, ήτοι του ανθρώπου, των αγγέλων και της κτίσης. Έτσι λοιπόν όλα τα τροπάρια των τριών ωδών της Σαρακοστής εκφράζουν καθημερινά, σε βάθος και πλάτος, όλη τη θεολογία και συνείδηση τής Εκκλησίας μας. Αν βέβαια κάποια στιγμή προσέξουμε το νόημα τους, αναφέρονται στη δημιουργία, στην πτώση και ανάπλαση τού ανθρωπίνου γένους και τής φύσης του. Είναι δηλαδή οι λατρευτικές βουκέντρες, πού επιδιώκουν με τη θεία λατρεία ν’ αφυπνίσουν τις συνειδήσεις όλων μας αισθανόμενοι ότι βρισκόμαστε σε κάποια άλλη εκκλησιαστική περίοδο, στοχεύοντας στην οδοιπορία της Ανάστασης.

Ή Εκκλησία μας ακόμη, με την εμπνευσμένη υμνογραφία της, και γενικά με την όλη λατρεία της, θέλει από τον καθένα μας την Θέωση. Γι’ αυτό και η περίοδος είναι περίοδος κατανύξεως και όχι καταθλίψεως. Στην υμνολογία των κειμένων των ημερών αυτών ακούγεται «εν τω θλιβεσθαί με εισάκουσόν μου», κάτι που δεν μας οδηγεί στην κατάθλιψη αλλά στην θεραπεία, της ψυχής μας που προσδόκα περισσότερο φως και χαρά.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι στις Ιερές Μονές ο ναός, το καθολικό, βρίσκεται στο κέντρο του Μοναστηριού, θέλοντας να δείξει, πως ή λατρεία πρέπει να είναι το κέντρο της ζωής μας. Και ή Αγία Σαρακοστή το ίδιο κάνει. Τοποθετεί καθημερινά στο κέντρο της ζωής μας τις κατανυκτικές ακολουθίες της, για να μας απορροφήσει στη θεία λατρεία της. Από τις λειτουργίες του Μεγάλου Βασιλείου, τις Προηγιασμένες ως τα και κατανυκτικά απόδειπνα, μας προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για την πνευματική μας ανάταση και Θέωση.

Η Εκκλησία μας αγωνίζεται να μάς βγάλει από την ξερή λογική, από τη βιομηχανοποιημένη πνευματικότητα και τη φαρισαϊκή θρησκευτικότητα.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι ή περίοδος της Αγίας Σαρακοστής είναι γεμάτη από μορφές αγίων σαν κι εμάς, γι’ αυτό και βρίσκονται πιο κοντά μας. Από τη μορφή του αμαρτωλού Τελώνου, ως και τής Μαρίας της Αιγύπτιας, μάς φωνάζουν ότι δεν μπορούμε να δικαιολογηθούμε πώς δεν μπορούμε να γίνουμε άγιοι, αφού τόσοι και τόσοι αμαρτωλοί αγίασαν.

Ό Θεός δεν θα μάς ζητήσει να λογοδοτήσουμε γιατί δεν πλου¬τίσαμε ή γιατί δεν διαπρέψαμε επιστημονικά, κοινωνικά, επαγγελματικά, άλλα θα μας λογοκρίνει, πως ενώ είχαμε το χρόνο και τις ευκαιρίες για αναγέννηση δεν το κάναμε.

Ή περίοδος τού Τριωδίου και τής αγίας Σαρακοστής είναι ή ωραιότερη εκκλησιαστική περίοδος μετάνοιας και περισυλλογής, μεταμόρφωσης και αναγέννησης. Ας την εκμεταλλευτούμε λοιπόν ο καθένας χωριστά και προσωπικά, γιατί δεν ξέρουμε αν θα την ξαναβρούμε και βιώσουμε.