• Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
Κυριακή, 6 Ιουλίου, 2025
Poimin.gr
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις
No Result
View All Result
Poimin.gr
No Result
View All Result

Οι ποικίλες ερμηνείες των εθίμων της ελληνικής λαϊκής θρησκευτικότητας

30 Νοεμβρίου 2019
in Απόψεις - Γνώμες
Οι ποικίλες ερμηνείες των εθίμων της ελληνικής λαϊκής θρησκευτικότητας
Share on FacebookShare on Twitter

Γράφει ο Μ. Γ. Βαρβούνης Καθηγητής Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Τα τελετουργικά περιεχόμενα της ελληνικής λαϊκής θρησκευτικότητας αποτελούν σύνθεση μιας σειράς παραγόντων και στοιχείων: της παράδοσης του τόπου και της θρησκείας, των προχριστιανικών και παγανιστικών επιβιωμάτων, των νεοεισηγμένων κατά περιστάσεις θρησκευτικών πρακτικών, των ξένων πολιτιστικών προτύπων, των αντιστάσεων και των επιβιώσεων του πολιτισμικού συστήματος κ.λπ. Πρόκειται για παράγοντες που πρέπει να συνυπολογίζονται κάθε φορά που επιχειρείται η ερμηνεία του συστήματος πίστεων και τελετουργικών πρακτικών, που συναποτελούν την παραδοσιακή θρησκευτική συμπεριφορά ενός λαού ή των κατοίκων ενός τόπου.

Η ερμηνεία τους εξαρτάται βεβαίως και από την οπτική γωνία καθενός: αλλιώς τα προσεγγίζει ο ανθρωπολόγος και ο εθνολόγος που ενδιαφέρεται πρωτίστως για το εθιμικό παρόν, αλλιώς ο λαογράφος που συνυπολογίζει και την ιστορική τους διαδρομή και καταγωγή, και αλλιώς ο κληρικός που βλέπει μέσα σε αυτά την προσπάθεια του ανθρώπου να επιδιώξει τη σωτηρία του και να διασφαλίσει τη συνεπή του θρησκευτική ταυτότητα. Κάθε μία οπτική οδηγεί βεβαίως σε διαφορετικά κάθε φορά συμπεράσματα, ανάλογα των προϋποθέσεων, των βάσεων, των ιδεολογικών και μεθοδολογικών αφετηριών και των σκοπών και επιδιώξεων καθενός.

Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει να παραθεωρείται και ο ρόλος της ιστορικής συγκυρίας. Στην περίπτωση του ελληνικού λαού, για παράδειγμα, τόσο η βυζαντινή κληρονομιά, όσο και οι ισορροπίες που παγιώθηκαν κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο και τα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης, οδήγησαν σε μία αμεσότερη σύνδεση των εθίμων και των τελετουργικών μορφών με τις πολιτικές συνισταμένες της κοινωνίας, υπό την ευρύτερη δυνατή έννοια που ο όρος αυτός μπορεί να πάρει. Κι έτσι, δημιουργήθηκαν συναρμογές ανάμεσα στις μορφές του εκκλησιαστικού, του λαϊκού λατρευτικού και του δημόσιου τελετουργικού, οι οποίες μεγιστοποιήθηκαν μετά τη δημιουργία και την εδαφική παγίωση του ελληνικού κράτους, οδηγώντας στις σημερινές ελληνικές λαϊκές θρησκευτικές τελετουργίες, οι οποίες έχουν γίνει συχνά αντικείμενο συστηματικής ερμηνευτικής προσέγγισης.

Γίνεται νομίζω εύκολα κατανοητό, ότι υπό το πλαίσιο αυτό οι κάθε είδους ερμηνείες πρέπει να γίνονται πολύ προσεκτικά και με επιφύλαξη. Για παράδειγμα, κατά κανόνα εκτός τόπου και χρόνου είναι οι ερμηνείες των εκρηκτικών και βροντωδών εκδηλώσεων των λαμπριάτικων εθίμων ως καταλοίπων της αντίστασης των υπόδουλων Ελλήνων στην οθωμανική κατάκτηση και εξουσία. Στην πραγματικότητα δεν είναι αντιστασιακές πράξεις του παρελθόντος υπό μία θρησκευτική λεοντή, αλλά είναι εκδηλώσεις μίας πανάρχαιης και αρχετυπικά πανανθρώπινης τάσης να αποδιοπομπείται το κακό σε κρίσιμες και διαβατήριες στιγμές μέσω της παραγωγής τελετουργικών θορύβων.

Το ίδιο μπορεί να παρατηρηθεί και στις περιπτώσεις παραδοσιακών αθλητικών αγωνισμάτων, όπως αυτών του πανηγυριού του αγίου Γεωργίου της Αράχωβας, που κάποτε ερμηνεύονται ως προσπάθεια των υπόδουλων Ελλήνων να διατηρούνται ετοιμοπόλεμοι και ασκημένοι. Στην πραγματικότητα η εαρινή, κρίσιμη, οριακή, μεταβατική και διαβατήρια στιγμή της άνοιξης, κατά την οποία τελείται η εορτή, σε πολλούς λαούς και πολιτισμούς σχετίζεται με την προσπάθεια συνειρμικής ενίσχυσης της φύσης διά αναλόγων παραδοσιακών ανταγωνιστικών αθλημάτων και παιγνίων νέων, που οι παλαιότεροι άνθρωποι θεωρούσαν ότι συνέβαλλαν στην καλοχρονιά, στη γονιμότητα και στην ευετηρία.

Βεβαίως, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι πρωταρχικές αυτές έννοιες διαφοροποιούνται στο πέρασμα των αιώνων, συμπληρώνονται, μεταβάλλονται και μετασχηματίζονται, συχνά δε τροποποιούνται, αναλόγως των αναγκών και των αντιλήψεων κάθε εποχής. Κι έτσι σε παρόμοιες περιπτώσεις συχνά μπορούμε να διακρίνουμε επάλληλα στρώματα στην ερμηνεία και στη λειτουργικότητα των εθιμικών αυτών μορφών. Κάθε νέα όμως μετάλλαξη, ως και τη σημερινή φολκλοριστική, θεαματική και ψυχαγωγική αντίληψη των πραγμάτων, δεν σβήνει τις παλαιότερες έννοιες και τους πρωταρχικούς σκοπούς, κι αυτό αποτελεί βασικό σημείο της γοητείας του εθιμικού υλικού και της σπουδής της θρησκευτικής λαογραφίας.

Αν όλα αυτά δεν τα έχουμε υπόψη, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τα λαϊκά θρησκευτικά έθιμα, ούτε να παρατηρήσουμε την πορεία τους στον χρόνο, τη διαχρονική τους εξέλιξη και τη σημερινή τους λειτουργικότητα, που κι αυτή καθημερινά – και με ταχύτερους μάλιστα των παλαιοτέρων ρυθμούς – είναι υπό αλλαγή και νέα διαμόρφωση.

Εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»

Πρόσφατα Άρθρα

Ετήσιο Μνημόσυνο της Γερόντισσας Θεοκλήτης στη Μονή Ροβελίστης Άρτης
Εκκλησία της Ελλάδος

Ετήσιο Μνημόσυνο της Γερόντισσας Θεοκλήτης στη Μονή Ροβελίστης Άρτης

6 Ιουλίου 2025

Το Σάββατο 5 Ιουλίου 2025, τελέστηκε, στην Ιερά Μονή Ροβελίστης Άρτης, το ετήσιο μνημόσυνο της μακαριστής Ηγουμένης Θεοκλήτης, η οποία...

Read more
Η αποκάλυψη του Θεού στους ανθρώπους Του: Τιμώντας τον Άγιο Αθανάσιο και αποχαιρετώντας τον πατέρα Βασίλειο Ζάχο
Εκκλησία της Ελλάδος

Η αποκάλυψη του Θεού στους ανθρώπους Του: Τιμώντας τον Άγιο Αθανάσιο και αποχαιρετώντας τον πατέρα Βασίλειο Ζάχο

6 Ιουλίου 2025

Το πρωί του Σαββάτου 5 Ιουλίου 2025, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Τ.Κ. Κέδρου, τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία και...

Read more
Εάν δεν έχεις αυτούς τους στόχους, τότε φάε κρέας και την Μεγάλη Παρασκευή
Εκκλησία της Ελλάδος

Νουθεσίες Γέροντος Νεκταρίου σε προσκυνητές από την Σερβία

6 Ιουλίου 2025

Επισκέπτες από την Σερβία ήρθαν στο μοναστήρι για να συναντήσουν τον Γέροντα Νεκτάριο ώστε να συνομιλήσουν μαζί του και να...

Read more
ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΛΙΑΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΕΚΟΙΜΗΘΗ Ο ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΛΙΑΣ

6 Ιουλίου 2025

Εξεδήμησε προς Κύριον το βράδυ του Σαββάτου 5 Ιουλίου 2025 ο Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Καραλιάς, συνταξιούχος κληρικός της Ιεράς Μητροπόλεως...

Read more
Συγκλονιστικός αποχαιρετισμός του Κερκύρας Νεκταρίου στον Γέροντα Ισίδωρο
Εκκλησία της Ελλάδος

Συγκλονιστικός αποχαιρετισμός του Κερκύρας Νεκταρίου στον Γέροντα Ισίδωρο

5 Ιουλίου 2025

Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης και πνευματικής κατάνυξης, πραγματοποιήθηκε η εξόδιος ακολουθία του Γέροντα Ισιδώρου, την Πέμπτη 3 Ιουλίου, στο καθολικό...

Read more
Ο σύγχρονος Μετεωρίτικος Μοναχισμός ως μαρτυρία Χριστού
Απόψεις - Γνώμες

Ο σύγχρονος Μετεωρίτικος Μοναχισμός ως μαρτυρία Χριστού

5 Ιουλίου 2025

Μακαριστού Αρχιμ. Ισιδώρου Τσιατά, Ηγουμένου Ι. Μονής Βαρλαάμ Ό­ταν οι πρώ­τοι Α­γι­ο­με­τε­ω­ρί­τες α­σκη­τές έ­κτι­ζαν τις τα­πει­νές κα­λύ­βες τους στούς α­πό­κο­σμους...

Read more
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου
Κηρύγματα

«Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο»

5 Ιουλίου 2025

Αποστολικό Μήνυμα, Κυριακή Δ' Ματθαίου 5/7/2020 «Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο». Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ....

Read more
Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ

5 Ιουλίου 2025

Ξημερώματα της Παρασκευής 4 Ιουλίου η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε Νόμο του Υπουργείου Υγείας, που περιέχει μια θετική εξέλιξη για...

Read more
Με αφορμή τις 250.000 συνδρομητές και 54.000.000 προβολές στο κανάλι «Geron Nektarios »
Εκκλησία της Ελλάδος

Αντίσταση ζητά η Ιεραρχία για τις ηλεκτρονικές ταυτότητες

5 Ιουλίου 2025

Ξύπνα Έλληνα! Δεν Ζεις Ελεύθερα – Δες γιατί σε ελέγχουν... Όλα αλλάζουν, ο Έλληνας πολίτης και ο κάθε πολίτης βρίσκεται...

Read more
Κουρές Μεγαλοσχήμων στήν Ἱ. Μ. Ἀμπελακιωτίσσης Ναυπακτίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Κουρές Μεγαλοσχήμων στήν Ἱ. Μ. Ἀμπελακιωτίσσης Ναυπακτίας

5 Ιουλίου 2025

Τό ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς, 4 Ἰουλίου 2025, παραμονή τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ὕστερα ἀπό ἀπόφαση τοῦ Ἡγουμενοσυμβουλίου...

Read more
ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΕΑΝΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΕΝΑΡΞΕΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΝΕΑΝΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΧΑΛΚΙΔΟΣ

5 Ιουλίου 2025

Την Παρασκευή, 4 Ιουλίου 2025, το πρωί, ξεκίνησαν, για εφέτος, τη λειτουργία τους οι Νεανικές Κατασκηνώσεις της Ι. Μητροπόλεως Χαλκίδος....

Read more
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου
Κηρύγματα

Ὁ ἑκατόνταρχος ὑπόδειγμα πίστεως

5 Ιουλίου 2025

Ὁ ἑκατόνταρχος ὑπόδειγμα πίστεως «Μόνον εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου» (Ματθ. 8,8) (Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)...

Read more
Αγιασμός της Α’ κασκηνωτικής περιόδου στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Αγιασμός της Α’ κασκηνωτικής περιόδου στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας

4 Ιουλίου 2025

Στις καταπράσσινες πλαγιές του Ταϋγέτου και συγκεκριμένα στη θέση «Σκουρόλακα», στις εγκαταστάσεις των κατασκηνώσεων της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας «Η ΑΓΙΑ...

Read more
Επίσκεψη του Μητροπολίτη Κίτρους σε Κατασκηνώσεις της Πιερίας
Εκκλησία της Ελλάδος

Επίσκεψη του Μητροπολίτη Κίτρους σε Κατασκηνώσεις της Πιερίας

4 Ιουλίου 2025

Ξεκίνησαν για το φετινό καλοκαίρι οι Χριστιανικές Κατασκηνώσεις, που λειτουργούν στην Πιερία. Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ....

Read more
ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Εκκλησία της Ελλάδος

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

4 Ιουλίου 2025

Με την ευχή και την ευλογία του Σεβ. Μητροπολίτου μας κ. Διονυσίου, πραγματοποιήθηκαν, για τέταρτη χρονιά, οι Απολυτήριες εξετάσεις του...

Read more
Previous slide
Next slide

ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου
Κηρύγματα

«Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο»

5 Ιουλίου 2025

Αποστολικό Μήνυμα, Κυριακή Δ' Ματθαίου 5/7/2020 «Η υπακοή γεννά την ζωή. Η παρακοή γεννά τον θάνατο». Του Πρωτοσυγκέλλου της Ι.Μ....

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Ὁ ἑκατόνταρχος ὑπόδειγμα πίστεως

5 Ιουλίου 2025
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Πίστη, ἡ δύναμη καὶ ἡ ἀπουσία της

5 Ιουλίου 2025
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

23 Ιουνίου 2018
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Ἡ πίστη τοῦ ἑκατόνταρχου – Anthony Bloom

23 Ιουνίου 2018

I.M. ΘΗΒΩΝ και ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ ΚΗΡΥΓΜΑ Δ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

26 Ιουνίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (του Ἀρχιμ. Νικάνωρ Καραγιάννη)

16 Νοεμβρίου 2023

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ)

26 Ιουνίου 2015

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ (ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ)

26 Ιουνίου 2015

Κυριακή Δ΄ Ματθαίου (θεραπεία του δούλου του εκατοντάρχου)

26 Ιουνίου 2015
Το μήνυμα της Δ’ Κυριακής Ματθαίου

Η μεγάλη πίστη του εκατόνταρχου – Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

23 Ιουνίου 2018

Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ., ομιλία Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, εις τον εκατόνταρχον.

25 Ιουνίου 2015
Next Post
Φθιώτιδος:  Σας ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για την αγάπη σας

Φθιώτιδος: Σας ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου για την αγάπη σας

Σε κλίμα συγκίνησης το Μεγάλο Μήνυμα των τριών νέων εψηφισμένων Επισκόπων της Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας

Σε κλίμα συγκίνησης το Μεγάλο Μήνυμα των τριών νέων εψηφισμένων Επισκόπων της Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας

Η εορτή των Αγίων Διονυσίου και Πρίμου Επισκόπων Κορίνθου

Η εορτή των Αγίων Διονυσίου και Πρίμου Επισκόπων Κορίνθου

Οι Ρωμαίοι, οι Φράγκοι, η Γαλλική Επανάσταση και ο π. Ι. Ρωμανίδης

Οι Ρωμαίοι, οι Φράγκοι, η Γαλλική Επανάσταση και ο π. Ι. Ρωμανίδης

Νέος Μητροπολίτης Μπουένος Ἄϊρες ο από  Πατάρων Ιωσήφ

Νέος Μητροπολίτης Μπουένος Ἄϊρες ο από Πατάρων Ιωσήφ

  • Όροι χρήσης – Πολιτική Απορρήτου
  • Επικοινωνία
No Result
View All Result
  • Αρχική
  • Επικαιρότητα
    • Εκκλησία της Ελλάδος
    • Πατριαρχεία – Αυτοκέφαλες Εκκλησίες
    • Το Βήμα της Ενορίας
    • Η φωνή των Ποιμένων
    • Ελλάδα Κόσμος
  • Κηρύγματα
  • Απόψεις – Γνώμες
  • Πνευματικές Διδαχές
    • Ομιλίες
    • Άκου ένα βιβλίο
  • Αφιερώματα
    • Μουσικός Θησαυρός
    • Στρατιωτικοί Ιερείς
    • Προσκυνηματικός Τουρισμός
  • Αιρέσεις

Poimin.gr © 2023

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist