Ο ύμνος των αγγέλων

Ὁ ὕμνος τῶν ἀγγέλων

(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2,14)

ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ, ἀγαπητοί μου, ἡ μεγάλη ἑορτή,τὰ Χριστούγεννα. Ἂς προετοιμαστοῦμε.Πῶς θὰ προετοιμαστοῦμε; «Πᾶσαν τὴν βιωτικὴν ἀποθώμεθα μέριμναν»(θ. Λειτ., χερουβ.). Νὰ ἐλαφρώσουμε τὴ σκέψι μας ἀπὸ κάθε τι μάταιο, κάθε τι ἐπίγειο, κάθε γήινον ἔρωτα. Ἂς παρακαλέσουμε τὸ Θεὸ νὰ ὑψωθοῦμε πάνω ἀπὸ τὸν κόσμο, ν᾽ ἀπογειωθοῦμε. Ἂς ποῦμε κ᾽ ἐμεῖς ἐκεῖνο ποὺ εἶπαν οἱ βοσκοὶ τὴ νύχτα τῆςΓεννήσεως·«Διέλθωμεν ἕως Βηθλεέμ…»(Λουκ.2,15). Τὶς ἅγιες αὐτὲς ἡμέρες ἂς πᾶμε κ᾽ ἐμεῖς νοερῶς στὴ Βηθλεέμ νὰ δοῦμε τὸ θαῦμα· τὸ σπήλαιο, τὸ Θεῖο Βρέφος, τὴν Παρθένο Μαρίατὸν ἅγιο Ἰωσήφ, τὰ ἄκακα ζῷα, τὸ λαμπρὸ ἀστέρι, τοὺς βοσκούς, τοὺς μάγους, καὶ ―σὰν μαύρη σκιὰ μέσα στὴν ὡραία αὐτὴ εἰκόνα―τὸν Ἡρῴδη ν᾽ ἀκονίζῃ τὴ μάχαιρά του. Ἀφήνοντας ὅμως ὅλα τὰ ἄλλα ἂς ἀνοίξουμε τ᾽ αὐτιά μας ν᾽ ἀκούσουμε ἕνα τραγούδι , ποὺ δὲν τὸ ἔφτειαξε ποιητὴς τῆς γῆς, ἀλλὰ τὸ συνέθεσε καὶ τὸ μελῴδησε ἡ ὀρχήστρα τοῦ οὐρανοῦ. Συγκινεῖ ὅλους. Τὸ ἄκουσαν ὄχι «γενεαὶ δεκατέσσαρες», ποὺ λέει σήμερα τὸ εὐαγγέλιο(Ματθ. 11,17), ἀλλὰ κάθε γενεά. Ὅταν ὁ ἄγγελος εἶπε στοὺς ποιμένες «Ἰδού εὐαγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, …ὅτι  ἐ τέχθη ὑμῖν  σήμερον σωτήρ»,ἀμέσως ἀναρίθμητη στρατιὰ ἀγγέλων σχημάτισαν κλίμακα, ποὺ τὸ ἕνα ἄκρο της ἄγγιζε τὴ γῆ καὶ τὸ ἄλλο τοὺς γαλαξίες, καὶ ἔψαλλαν·«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»(Λουκ. 2,14). Τὸ Θεῖο Βρέφος δηλαδὴ εἶνε δόξα τοῦ Θεοῦ, εἶνε εἰρήνη ἐπὶτῆς γῆς, εἶνε «εὐδοκία ἐν ἀνθρώποις» .Ἂς κάνουμε μερικὲς ἁπλὲς σκέψεις ἐπάνωστὸν ἀγγελικὸ αὐτὸν ὕμνο, ποὺ θ᾽ ἀκούσουμε τὴ νύχτα τῆς Γεννήσεως.

Εἶνε δόξα τοῦ Θεοῦ τὸ Θεῖο Βρέφος. Πῶς;Πρὸ Χριστοῦ, πλὴν ἑνὸς μικροῦ λαοῦ, τοῦ Ἰσραὴλ ποὺ εἶχε γνῶσι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὅλη ἡ ὑπόλοιπη γῆ ἦταν βυθισμένη στὴν ἄγνοια τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. Τὰ πάντα ἐλατρεύοντο ὡς θεοὶ πλὴν αὐτοῦ. Θεὸς τὰ ἄστρα, ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη· θεὸς ἡ θάλασσα, τὰ ζῷα, τὰ δέντρα, οἱπέτρες· καὶ γάτες, καὶ σκυλιά, καὶ φίδια καὶ κροκόδειλοι, τὰ πάντα. Ὦ Χριστέ, ἀπὸ ποιό σκότος μᾶς ἔβγαλες! Ὅσοι διαβάζετε τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο θὰ προσέξατε τὸ στοιχεῖο λάμδα· «Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀ ληθεί-ας ἐδίωξας τοῦ ψεύδους  τὸ σκότος· τὰγὰρ εἴδωλα ταύτης, Σωτήρ, μὴ  ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκεν, οἱ τούτων  δὲ ῥυσθέν τες ἐβό-ων πρὸς τὴν Θεοτόκον· …Χαῖρε, τῶν εἰ δώ λων τὸν δόλον ἐλέγξασα…» (Ἀκάθ. ὕμν. Λ). Μὲ τὴ γέννησι τοῦ Χριστοῦ, καθὼς πῆγε ὡς βρέφος στὴ νΑἴγυπτο, γκρεμίστηκαν τὰ εἴδωλα.Μᾶς δίδαξε λοιπὸν τὸ Θεῖο Βρέφο, ὅτι ὑπάρχει ἕνας Θεὸς ὃν ὑμνεῖ πᾶσα ἡ κτίσις , ὅτιὁ Θεὸς εἶνε «οἰκτίρμων καὶ ἐλεήμων, μακρόθυμος καὶ πολυέλεος»(Ψαλμ. 102,8), καὶ μᾶς ἔμαθε ν᾽ ἀπευθύνουμε πρὸς αὐτὸν τὸ «Πάτερ ἡμῶν» (Ματθ. 6,9) , διότι δὲν εἶνε μόνο δημιουργὸς τοῦ κόσμου ἀλλὰ καὶ πατέρας ποὺ ἐνδιαφέρεταιγιὰ τὰ πλάσματά του, Θεὸς φιλόστοργος, ποὺ ἄνευ τῆς θελήσεώς του οὔτε ἕνα φύλλο δὲν π φτει ἀπὸ τὸ δέντρο κάτω στὴ γῆ οὔτε ἕνας σπουργίτης δὲν πέφτει νεκρός. Μᾶς δίδαξε ἀκόμα τὸ ὑψηλότερο ἐκεῖνο δίδαγμα, ἐπάνω στὸ ὁποῖο στηρίζεται ἡ πιὸ πνευματικὴ θρησκεία τοῦ κόσμου, ὅτι «πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσ κυνοῦν τας  αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»(Ἰω. 4,24). Καὶ ὄχι ἁπλῶς δίδαξε, ἀλλὰὑπῆρξε ὁ  ἴδιος, ὅπως λέει ὁ θεῖος Παῦλος, τὸ «ἀπαύγα σμα τῆς δόξης» τοῦ Πατρός (Ἑβρ. 1,3 καὶ θ. Λειτ.Μ. Βασ.), ἡ«εἰκὼν τοῦ Θεοῦ»(Β΄ Κορ. 4,4. Κολ. 1,15),«Φῶς ἐκ Φωτός»,«Θεὸς ἀληθινός»(Α΄ Ἰω. 5,20. Σύμβ. πίστ. 2).

Τὸ Θεῖο Βρέφος ὑπῆρξε ἀκόμη ἡ εἰρήνη ἐπὶ τῆς γῆς . Ἐδῶ ὅμως ἀκούω διαφωνίες· Εἰρήνη ἐπὶ τῆς γῆς; μὰ ἐδῶ ἡ γῆ σείεται διαρκῶς ἀπὸ πολέμους καὶ «ἀκοὰς πολέμων» (Ματθ24,6. Μᾶρκ. 13,7) · πῶς λοιπὸν ὁ Χριστὸς εἶνε ἡ εἰρήνη

ἐπὶ τῆς γῆς;… Ναί, εἶνε ἡ εἰρήνη· ὄχι μως γιὰτοὺς ἀπίστους καὶ τοὺς ἀθέους· εἶνε εἰρήνη γι᾽αὐτοὺς ποὺ τὸν πιστεύουν καὶ πειθαρχοῦνστὶς ἐντολές του. «Εἰρήνη πολλὴ τοῖς ἀγα πῶ – σι τὸν νόμον σου» (Ψαλμ. 118,165) . Ποιά εἶνε αὐτὴ ἡεἰρήνη ποὺ ἔφερε ὁ Χριστὸς στὸν κόσμο; Εἶνεἡ ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ μπορεῖ κάθε ἄνθρωπος νὰ τὴν ἀπολαύσῃ. Ὅλοι, ἔστω κι ἂν κολυ-μποῦν στὸ χρυσάφι κι ἂν κατοικοῦν σὲ ἀνάκτορα κι ἂν εἶνε κορυφαῖοι ἐπιστήμονες, μέ-σα τους νιώθουν ἀγωνία· στὴν καρδιά τους ὑπάρχει μία ἐνοχή, ἕνας ἔλεγχος γιὰ τὰ ἁμαρτήματά τους. Ὅλοι ἀκοῦμε τὴ φωνὴ ἑνὸς ἀοράτου εἰσαγγελέως ποὺ μᾶς λέει· Ἁμάρτησες,εἶσαι ἔνοχος! Ὁ ἄνθρωπος λοιπὸν ζητεῖ συγχώρησι. Ποιός θὰ μᾶς δώσῃ τὴ συγχώρησι; ἄνθρωπος, ἄγγελος, ἀρχάγγελος; Ἕνας μόνο·ἐκεῖνος ποὺ «ἔχει ἐξουσίαν ἀφιέναι ἁμαρτίας»(Ματθ. 9,6. Μᾶρκ. 2,10. Λουκ. 5,24), καὶ αὐτὸς εἶνε ὁ Κύριος.Σὲ κάποιο ἀρχαῖο βιβλίο λέει, ὅτι κάποιοςποὺ ἁμάρτησε πολύ, γιὰ νὰ βρῇ συγχώρησι,πῆγε μέσα σὲ μιὰ σπηλιὰ καὶ ἀσκήτευε. Μιὰ νύχτα ὁ διάβολος, γιὰ νὰ τὸν ἀπελπίσῃ, πα-ρουσίασε μπροστά του ἕνα ὀγκῶδες βιβλίο. –Ἐδῶ, τοῦ λέει, εἶνε γραμμένα τὰ ἁμαρ-τήματά σου… Ἄνοιξε ὁ ἀσκητὴς τὸ βιβλίο, τὸξεφύλλισε, καὶ σὲ κάθε σελίδα δάκρυα ἔτρε-χαν ἀπὸ τὰ μάτια του. –Ναὶ τὸ ἔκανα, …ναὶ τὸ ἔκανα, …ναὶ τὸ ἔκανα… Στὸ τέλος ὅμως λέει στὸν διάβολο· –Δὲν τὰ ἔγραψες ὅλα· οὔτετὸ ἓν δέκατον δὲν ἔγραψες (γιατὶ ὁ διάβολος μόνο τὰ ἐξωτερικὰ βλέπει· τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς, τὸν ἀόρατο ἐσωτερικὸ κόσμο, δὲν μπο-ρεῖ νὰ τὸν δῇ· καρδιογνώστης εἶνε μόνο ὁΘεός). ―Λοιπόν, τοῦ λέει ὁ διάβολος, δὲν ἀπελπίζεσαι; Τότε ἐκεῖνος ὕψωσε τὸ βλέμμαστὸν Ἐσταυρωμένο, ποὺ εἶχε ἐκεῖ στὴ σπη-λιά, καὶ εἶπε· –Χριστέ, σ᾽ εὐχαριστῶ· τὸ αἷμα σου σβήνει τὶς ἁμαρτίες μου. Καὶ ὁ διάβολος ἔφυγε κατῃσχυμμένος. Κοντὰ στὸ Χριστὸ βρίσκουν εἰρήνη καὶ οἱ πιὸ μεγάλοι ἁμαρτωλοί  ·λῃσταί, τελῶνες, πόρνες, ἐγκληματίες….

Τὸ Θεῖο Βρέφος λοιπὸν εἶνε δόξα γιὰ τὸ Θεό, καὶ εἰρήνη γιὰ τὴ γῆ. Καὶ ἀποτέλεσμα τῆς εἰρήνης εἶνε ἡ «ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» . Τί θὰ πῇ «εὐδοκία»; Ἕνας μεγάλος ῾Ρῶσος λογο-τέχνης, ποὺ ζοῦσε ζωὴ ἀθεΐας καὶ ἀπιστίαςκαὶ δοκίμασε τὰ πάντα στὸν κόσμο αὐτόν, λέ-ει· Μιὰ φορὰ αἰσθάνθηκα γαλήνη στὴν καρδιάμου· ὅταν, ἁμαρτωλὸς ἐγώ, ἄνθρωπος τῶν βιβλίων καὶ τῆς φιλοσοφίας, τῶν σαλονιῶν καὶτῶν διασκεδάσεων, βουτηγμένος μέσ᾽ στὰ ἁμαρτήματα τῆς Πετρουπόλεως καὶ τῆς Μόσχας, πῆγα σὲ κάποιο ῾Ρῶσο ἀσκητὴ ἱερομό-ναχο, γονάτισα μπροστά του καὶ εἶπα τ᾽ ἁμαρτήματά μου μὲ δάκρυα. Ὅταν στὸ τέλος ἅπλωσε πάνω μου τὸ πετραχήλι καὶ μοῦ εἶπε «Ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι» , τότε παράδεισος ἄνθισε μέσα στὴν καρδιά μου. «Εὐδοκία ἐν ἀνθρώποις» . Ὦ σεῖς ποὺ, ὅποιος κι ἂν εἶσαι, γυναίκα ἢ ἄντρας,ποὺ ἔχεις δέκα καὶ εἴκοσι καὶ τριάντα χρόνιαἀνεξομολόγητος, πῶς θὰ κάνῃς Χριστούγεννα; Ἂν θέλῃς νὰ αἰσθανθῇς εὐδοκία, τὴ χαρὰτοῦ οὐρανοῦ, νὰ λάβῃς τὴν πληροφορία ὅτι μέσα σου γεννιέται ἕνας καινούργιος κόσμος, τρέξε σ᾽ ἕνα πνευματικὸ πατέρα , ἄνοιξε τὰφυλλοκάρδια σου, πὲς τ᾽ ἁμαρτήματά σου,καὶ τότε φῶς καὶ εὐωδία θὰ χυθῇ στὴν καρδιάσου. Δὲν εἶνε παραμύθι, εἶνε μία πραγματικότης. Καὶ τὰ ἄστρα καὶ ὁ οὐρανὸς θὰ πα-ρέλθουν, ἀλλὰ τὸ ἄστρο τῆς γεννήσεως τοῦΧριστοῦ θὰ φωτίζῃ αἰωνίως τὸν κόσμο.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί· ὁ ὕμνος «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη,ἐν ἀν θρώποις εὐδοκία» ἀκούγεται καὶ σήμερα.Ἀλλὰ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· ἁρμόζει στὰ δικά μας χείλη; στὰ χείλη ἱερέων, ἀρχιερέων, ἱεροκηρύκων, ψαλτῶν, ἀνδρῶν, γυναικῶν, παιδιῶν; εἴ μαστε ἄξιοι νὰ τὸν λέμε; Πρέπει νὰ πλύνουμε τὴ  γλῶσσα μας μὲ  ῥοδόσταγμα γιὰ νὰ ἐπαναλάβουμε τὸ ἀγγελικὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις…» .Ἐρωτῶ· ὁ Χριστὸς ἦταν δόξα Θεοῦ, ἐμεῖς εἴ -μαστε δόξα Θεοῦ; ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ εἰρήνητοῦ κόσμου, ἐμεῖς ἔχουμε μέσα μας τὴν εἰρή-νη, τὴν ἀγάπη, ὅλα τὰ εὐγενῆ αἰσθήματα ποὺ ἐξεπήγασαν ἀπὸ τὴ φάτνη του; ὁ Χριστὸς ἦταν ἡ εὐδοκία καὶ ἡ χαρά, ἐμεῖς ἔχουμε αὐτὴτὴν ἐσωτερικὴ χαρὰ καὶ ἀγαλλίασι;Δὲν ἀρκεῖ νὰ λέμε ὅτι γεννήθηκε «Φῶς ἐκ

Φωτὸς» καὶ ἐκ «Μαρίας τῆς Παρθένου» . Τί ζητάει ἀπὸ μᾶς; Τὴν καρδιά μας! «Δός μου, παιδί μου, τὴν καρδιά σου» (Παρ. 23,26) . Τὴν καρδιά σουμὲ τὰ ἐλαττώματά της, μὲ τ᾽ ἁμαρτήματά της,μὲ τοὺς πόθους της, μὲ τὰ ὄνειρά της. Θέλειτὴν καρδιά σου . Τί νὰ τὴν κάνῃ; Νὰ τὴν κάνῃφάτνη καὶ μέσα ἐκεῖ νὰ γεννηθῇ. Κι ὅταν γεννηθῇ ὁ Χριστὸς στὴν καρδιά μας μὲ τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως, μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Κυρίου, ὅταν κάθε καρδιὰ Χριστια-νοῦ γίνῃ φάτνη, τότε ἄγγελοι καὶ ἀρχάγγελοι μὲ χρυσᾶ φτερὰ θὰ κατεβοῦν κάτω στὴ γῆ καὶ θ᾽ ἀκούσουμε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ οἱ ἁμαρτωλοί·«Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία»· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος Μοσχάτου – Ἀθῆναι τὴν 18-12-1960.