Η εορτή των Αγίων Πάντων στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων

Ἡ Κυριακή, 6^η/ 19^η Ἰουνίου 2022, τελευταία τοῦ κύκλου τοῦ Πεντηκοσταρίου, ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ὡς Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων, ὅλων δηλαδή τῶν Ἁγίων Πατριαρχῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, Προφητῶν, Ἀποστόλων, Μαρτύρων, Ὁμολογητῶν, Κηρύκων, Εὐαγγελιστῶν, Ἐγκρατευτῶν, καρποῦ τῆς Χάριτος καί τῆς δυνάμεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἐπιδημήσαντος κατά τήν ἡμέραν τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς.

Ἡ ἑορτή αὐτή ἑωρτάσθη ὑπό τοῦ Πατριαρχείου εἰς τό παρεκκλήσιον τῶν Ἁγίων Πάντων, τό εὑρισκόμενον ἐντός τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῆς Παναγίας Σεϊδανάγιας.

Ἑωρτάσθη δι’ Ἑσπερινοῦ ἀφ’ ἑσπέρας καί θείας Λειτουργίας τήν πρωΐαν, προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καπιτωλιάδος κ. Ἡσυχίου, συλλειτουργούντων αὐτῷ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Κλαυρίου, τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Ἱερωνύμου, τοῦ Ἀραβοφώνου Πρεσβυτέρου Νεκταρίου, καί τοῦ Ἱεροδιακόνου π. Εὐλογίου, ψάλλοντος τοῦ Τυπικάρη τοῦ μοναστηριακοῦ Ναοῦ Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης Ἀρχιμανδρίτου π. Ἀλεξίου καί τοῦ  Ἱεροδιακόνου π. Δοσιθέου δεξιά ἑλληνιστί καί τοῦ κ. Ριμόν Κάμαρ τῆς χορῳδίας τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου ἀριστερά ἀραβιστί καί μετέχοντος εὐσεβοῦς ἐκκλησιάσματος ἐκ μοναζουσῶν καί λαϊκῶν πιστῶν, Ἀραβοφώνων, Ἑλληνοφώνων, Ρωσοφώνων καί Ρουμανοφώνων παρουσίᾳ τοῦ Γενικοῦ Προξένου τῆς Ἑλλάδος εἰς Ἱεροσόλυμα κ. Εὐαγγέλου Βλιώρα.

Διαρκούσης τῆς θείας Λειτουργίας ἐπεσκέφθη διά προσκύνησιν ὁ Μακαριώτατος Πατήρ ἡμῶν καί Πατριάρχης Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλος μετά Συνοδείας.

Πρός τό εὐλαβές ἐκκλησίασμα ἐξεφώνησε λόγον ὁ Σεβασμιώτατος ὡς ἕπεται:

«Μέ τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων, κατακλείεται ὁ κινητός κύκλος τῶν ἑορτῶν, πού ἄρχισε ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου. Στό κατανυκτικό Τριώδιο καί στό χαρμόσυνο Πεντηκοστάριο μᾶς παρουσίασε ἡ Ἐκκλησία ὅλο τό ἔργο τῆς θείας οἰκονομίας, μέ κέντρο τήν μεγάλη ἑορτή τοῦ Πάσχα. Εἴδαμε τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων καί τήν ἀνόρθωση τοῦ γένους μας διά τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.

Χαιρετίσαμε τήν ἔλευση τοῦ Παρακλήτου στόν κόσμο καί πανηγυρίσαμε τήν γέννηση τοῦ νέου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τόν ἐγκαινισμό καί τήν ἔκχυση τοῦ ἁγίου Πνεύματος, «ἐπί πᾶσαν σάρκα». Σέ στενό σύνδεσμο μέ τήν ἑορτή αὐτή εὑρίσκεται ἡ παροῦσα ἑορτή, ἡ σφραγίς καί τό τέλος τῆς μεγάλης ἑορταστικῆς περιόδου. Ἔρχεται δηλαδή σάν ἀπόδειξη τοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας, τῆς ἐνεργείας τοῦ Ἁγίου  Πνεύματος στόν κόσμο.

Γιατί μᾶς παρουσιάζει τούς καρπούς τῆς σπορᾶς ἐκείνης, τόν θερισμό τῶν λευκῶν χωρῶν, στίς ὁποῖες ἐστάλησαν νά θερίσουν οἱ ἀπόστολοι. Καί ὅπως παρατηρεῖ πολύ ὡραῖα ὁ Νικηφόρος Ξανθόπούλος στό συναξάριο τῆς ἡμέρας: «οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν τήν ἑορτή αὐτή μετά τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιά νά δείξουν ὅτι ἡ παρουσία τοῦ Παναγίου Πνεύματος διά τῶν Ἀποστόλων ἐπέτυχε νά ἁγιάσει καί νά σοφίσει τό ἀνθρώπινο φύραμα καί να ἀποκαταστήσει τούς ἀνθρώπούς στήν θέση τῶν ἀγγέλων διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, εἴτε μέ τήν προσφορά τοῦ μαρτυρικοῦ των αἵματος, εἴτε μέ τήν ἐνάρετο πολιτεία καί διαγωγή των. Καί ἔργο ὑπερφυσικό διαπράττεται. Κατεβαίνει τό Πνεῦμα, ὁ Θεός, καί ἀνεβαίνει ὁ χοῦς, ὁ ἄνθρωπος. Ἀνεβάζει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ τήν θεωθεῖσα σάρκα καί ἕλκει μαζί της καί ἐκείνους πού θέλουν νά πράξουν ἔργα συνδιαλλαγῆς μέ τόν Θεό. Οἱ πρίν ἀποξενωμένοι ἀπό τόν Θεό, ἑνώνονται μέ τόν Θεό καί γίνονται φίλοι Του. Τά ἔθνη προσφέρουν τήν ἀπαρχή των, τούς Ἁγίους Πάντας. Ἀλλά καί ἕνας δεύτερος λόγος προεκάλεσε τήν σύσταση τῆς συλλογικῆς αὐτῆς ἑορτῆς. Πολλοί ἅγιοι εἶναι γνωστοί καί τιμῶνται μέ ἑορτές καί πανηγύρεις ἀπό τήν Ἐκκλησία.

Καί σέ πολλούς ὅμως ἄλλους ἐσκήνωσε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον καί τούς καθηγίασε. Ἔμειναν ὅμως ἄγνωστοι καί ἀφανεῖς. Αὐτούς λοιπόν,τούς ἀγνώστους της ἁγίους τιμᾶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία, ὅσους «κατά Χριστόν ἐπολιτεύσαντο ἐν Ἰνδοῖς καί Αἰγυπτίοις καί Ἄραψι, καί Μεσοποταμίᾳ τέ καί Φρυγίᾳ καί τοῖς ἄνωθεν τοῦ Εὐξείνου ἔτι δέ καί ἐν πάσῃ τῇ Ἑσπερίᾳ ἄχρι καί αὐτῶν τῶν Βρεττανικῶν νήσων, ἁπλῶς εἰπεῖν ἐν Ἀνατολῇ καί Δύσει».

Ἡ ἑορτή ὅμως ἀρχικῶς δέν εἶχε τόσο εὐρύ περιεχόμενο. Ἦταν ἑορτή μόνο πάντων τῶν μαρτύρων. Ἤδη κατά τόν Δ’ αἰώνα ἔχομε λόγο τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου στήν ἑορτή αὐτή. Καί τό Τυπικό τῆς Ἁγίας Σοφίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατά τόν Ι΄ αἰώνα προβλέπει σύναξη καί παννυχίδα στή Μεγάλη Ἐκκλησία στόν Ναό τῶν ἁγίων Μαρτύρων, πού ἔκειτο πλησίον τοῦ Ναοῦ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων.

 Ἡ ἑορτή τιτλοφορεῖται «τῶν Ἁγίων Πάντων», ἀλλά τό συναξάριο τῆς ἡμέρας προσδιορίζει ὅτι ἐπιτελεῖται ἡ μνήμη «τῶν αὐτῶν ἁγίων καί καλλινίκων μαρτύρων τῶν ἐν πάσῃ τῆ οἰκουμένῃ κατά διαφόρους καιρούς μαρτυρησάντων ὑπέρ τοῦ ὀνόματος τοῦ μεγάλου Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Ἄν ἡ πληροφορία τοῦ Ξανθοπούλου εἶναι ἀκριβής, ἡ ἑορτή τῶν Ἁγίων Πάντων ἐθεσπίσθη ἐπί Λέοντος τοῦ Σοφοῦ, ὅταν αὐτός ἔκτισε ναό καί ἤθελε νά τόν τιμήσει ἐπ’ ὀνόματι τῆς συζύγου του Θεοφανοῦς, πού εὐηρέστησε «κατ’ ἄκρον τῷ Θεῷ». Τοῦ ὑπεδείχθη ὅμως, ὅτι δέν θά ἦτο φρόνιμο νά ἀνατεθῆ ναός σέ γυναίκα, ἔστω καί ἁγία, πού ἀπέθανε ὅμως πρό ὀλίγου καί δέν τῆς ἔδωσε ἀκόμη ὁ χρόνος «τό τίμιον καί σεβάσμιον». Ὁ βασιλεύς ἐπείσθη καί ἀνέθεσε τόν ναό στήν τιμή τῶν «ἁπανταχοῦ τῆς γῆς πάντων ἁγίων… εἰπών: «Εἴ καί Θεοφανώ ἁγία, μετά τούτων πάντων συναριθμείσθω».

Ὅπως ὅμως καί ἄν προῆλθε ἡ ἀρχή τῆς νέας ἑορτῆς μέ τό γενικό περιεχόμενο, ὄχι δηλαδή μόνο τῶν μαρτύρων ἀλλά καί ὅλων τῶν ἁγίων, ἡ ἐπέκτασίς της ἦταν πολύ ἐπιτυχής. Μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι μόνο ἐκεῖνοι πού ἔχυσαν τό αἷμα των γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ καί ἔδωσαν ἔτσι τήν σφραγίδα στήν πίστη καί στήν μαρτυρία των. Μάρτυρες εἶναι ὅλοι ὅσοι ἀγωνίσθηκαν τόν ἀγώνα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καί ἐβάστασαν μέ καρτερία τόν σταυρό τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο αὐτόν. Αὐτοί πού ἐμαρτύρησαν διά Χριστόν τό καθημερινό μαρτύριο τῆς συνειδήσεως. Οἱ ὁμολογηταί, πού ὁμολόγησαν τήν καλή ὁμολογία «ἐνώπιον ἐθνῶν τέ καί βασιλέων». 2 Οἱ ἱεράρχαι, πού ἐποίμαναν θεοφιλῶς τό ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ καί ἐστήριξαν τήν ὀρθή πίστη. Οἱ ὅσιοι καί οἱ ἀσκηταί, πού ἐσταύρωσαν τήν σάρκα «σύν τοῖς παθήμασι καί ταῖς ἐπιθυμίαις»·3 Οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, πού ἔζησαν στήν γῆ τῶν πειρασμῶν καί τῶν δοκιμασιῶν, ἀλλά πού «ἐπολιτεύοντο» σάν νά βρίσκονταν στόν οὐρανό. Καί μαζί μέ αὐτούς, οἱ προφῆται, οἱ δίκαιοι καί οἱ προπάτορες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, πού ἔζησαν κατά νόμον καί «ἐμαρτυρήθησαν διά τῆς πίστεως» περιμένοντες τήν ἐπαγγελίαν. 4 Καί ἐξαιρέτως ἡ ἁγίων ἁγία, ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος  Παρθένος καί μητέρα τοῦ Χριστοῦ, ἡ Θεοτόκος Μαρία.

Τιμῶμεν σήμερον διά τῆς παρούσης ἑορτῆς, προτιθέμενοι τόν βίον αὐτῶν ἀρετῆς παράδειγμα καί παρακαλοῦντες αὐτούς, ἵνα πρεσβεύωσιν ὑπέρ ἡμῶν πρός τόν Θεόν. Οὗ ἡ Χάρις καί τό ἄπειρον ἔλεος εἴη μετά πάντων ἡμῶν. Ἀμήν».

Τήν Ἀρχιερατικήν Συνοδείαν καί τό ἐκκλησίασμα ἐδεξιώθη φιλοφρόνως ἡ ἀνακαινίζουσα τόν Ναόν τῆς Μονῆς ὁσιωτάτη ἡγουμένη Σεραφείμα.