Με αφορμή την διακοπή του μνημοσύνου του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου από την Ρωσική Εκκλησία, λόγω του Ουκρανικού ζητήματος, θυμόμαστε ότι αυτό έγινε για πρώτη φορά στα 1996, όταν η Μόσχα έπαυσε το μνημόσυνο του Οικουμενικού Πατριάρχου λόγω του Εσθονικού ζητήματος. Πρόκειται, δηλ., για την δεύτερη φορά που η Εκκλησία της Ρωσίας καταφεύγει σ’ αυτό το μέτρο. Και στις δύο περιπτώσεις πρωταγωνιστής ο σημερινός Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, ο οποίος το 1996 ήταν ο «υπουργός των Εξωτερικών» της Ρωσικής Εκκλησίας.
Στις 5 Μαρτίου 1996 το Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων δημοσιεύει την ακόλουθη είδηση:
ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ ΜΕ ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ, ΔΗΛΩΝΕΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΟΥ
Τις απόψεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, για τα αίτια της πρόσφατης κρίσης στις σχέσεις της με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, παρουσίασαν εκπρόσωποί της, στη διάρκεια συνέντευξης τύπου που οργανώθηκε από το τμήμα εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου της Μόσχας.
Ο εκπρόσωπος του τμήματος, Μητροπολίτης Σμολένσκ και Καλίνιγκραντ Κύριλλος [ο σημερινός Πατριάρχης Μόσχας] ισχυρίστηκε ότι η επίμαχη κατάσταση που εμφανίσθηκε στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Εσθονίας, δεν έχει εκκλησιαστικό, αλλά καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. “Η τεχνητή διάσπαση σ΄αυτή την Εκκλησία, είναι έργο της κυβέρνησης της Εσθονίας, παρ΄όλο που η ίδια δηλώνει την μη επέμβασή της”, είπε. Και πρόσθεσε ότι η ενέργεια αυτή, είναι το αποκορύφωμα της προπαγανδιστικής καμπάνιας που γίνεται στην Εσθονία και που αποβλέπει στο να παρουσιασθεί η Ορθόδοξη Εκκλησία σ΄αυτή τη χώρα σαν ένα είδος της “πέμπτης φάλαγγας” της Μόσχας.
Ο μητροπολίτης Κύριλλος, αφού χαρακτήρισε ως “διασπαστική”, τη Σύνοδο της Εσθονικής Αποστολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιτέθηκε κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, για την υποστήριξη και την αναγνώριση που παρέσχε στη Σύνοδο. Κατηγόρησε δε και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ότι “παραβιάζοντας ωμά τους κανόνες, επενέβη στην Εσθονία και υποστήριξε την ομάδα των διασπαστών”.
Ο εκπρόσωπος της Ρωσικής εκκλησίας, είπε επίσης ότι στο Πατριαρχείο της Μόσχας, απευθύνονται οι λεγόμενοι Έλληνες παλαιοημερολογίτες, κληρικοί της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, παρακαλώντας την να τους υποστηρίξει και να τους δεχθεί υπο την δικαιοδοσία της. “Όμως, το Πατριαρχείο της Μόσχας, δεν συζητά αυτές τις αιτήσεις, ακριβώς λόγω των υπαρχόντων κανόνων”, δήλωσε.
Ο μητροπολίτης Κύριλλος συνεχίζοντας διαβεβαίωσε ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θέλει διάσπαση στην Ορθοδοξία, δηλώνοντας ότι η απόφαση της, να σταματήσει τις Κανονικές και Λειτουργικές επαφές με το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, είναι προσωρινή. Ενώ η οριστική απόφαση θα ληφθεί από τη Σύνοδο Αρχιερέων. “Εμείς, συμπλήρωσε, θα δουλεύουμε και θα προσευχόμαστε έτσι ώστε μέχρι τη σύγκλιση αυτής της Συνόδου να αλλάξει ριζικά αυτή η κατάσταση προς το καλύτερο, για να αποφύγουμε την οριστική διακοπή των σχέσεων, πράγμα που δεν το επιθυμεί κατηγορηματικά η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία”, τόνισε.
Καταλήγοντας, ο μητροπολίτης Κύριλλος, εξέφρασε την πίστη ότι σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, η Ορθόδοξη Εκκλησία χρειάζεται ενότητα, ιδιαίτερα στα πλαίσια των πολιτικών αλλαγών που γίνονται στην ανατολική Ευρώπη, καθώς και των ενοποιητικών διαδικασιών που συντελούνται στην Ευρώπη. Ενώ καταλήγοντας ανακοίνωσε ότι η Ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα, ανέλαβε μεσολαβητικό ρόλο για την αποκατάσταση καλών και ομαλών σχέσεων μεταξύ της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Πρόσθεσε δε ότι οι αδελφικές σχέσεις της Ρωσικής Εκκλησίας με τις άλλες ορθόδοξες εκκλησίες και πρώτα απ΄όλα με τις Εκκλησίες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ιερουσαλήμ, δεν διαταράχθηκαν καθόλου και διατηρούνται πλήρως.
ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΚΤΟΝΩΣΗΣ ΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
Στο μεταξύ, το Οικουμενικό Πατριαρχείο εργάζεται προκειμένου να εκτονωθεί η κρίση με το Πατριαρχείο της Μόσχας, θεωρώντας ότι η Μόσχα έδωσε δραματικές διαστάσεις στο θέμα της Εσθονίας και προχώρησε σε πράξεις- όπως η διακοπή της κοινωνίας και της μνημόνευσης του ονόματος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου- που τραυματίζουν την ενότητα της Ορθοδοξίας για ένα θέμα που από εκκλησιαστικής απόψεως είναι δευτερεύον. Εκκλησιαστικοί κύκλοι, επισημαίνουν ότι μέχρι τώρα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο απέφυγε να υιοθετήσει μέτρα όπως τη διακοπή της κοινωνίας ακόμα και σε περιπτώσεις όπως το 1948 όταν το Πατριαρχείο της Μόσχας προσάρτησε βιαίως την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουγγαρίας.
Η εντύπωση που έχει δημιουργηθεί στο Φανάρι είναι ότι η συμπεριφορά του Πατριαρχείου της Μόσχας έχει εν πολλοίς υπαγορευθεί από τις πολιτικές συγκρούσεις και τα πάθη που προκάλεσε η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και η ανεξαρτησία των Βαλτικών χωρών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι, δεν μπορούσε από απόψεως κανονικής τάξεως να αγνοήσει τα αιτήματα των Εσθονών για την επανασύσταση της μικρής αυτονόμου Εκκλησίας. Σημειώνεται ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είχε κανένα όφελος από τη σύγκρουση με τη Μόσχα, καθώς δεν έχει περιουσιακές ή άλλες διεκδικήσεις στην Εσθονία και δεν έχει πολιτικά κίνητρα.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι πάντα πρόθυμο να αποδεχθεί κάθε ρύθμιση που θα διευθετεί τα δικαιώματα των Ρώσων της Εσθονίας και δεν θα δημιουργεί προβλήματα στην εκκλησιαστική τους ζωή, τονίζουν στο Φανάρι και επαναλαμβάνουν ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο επί δύο χρόνια επεδίωκε να λύσει όλα αυτά τα θέματα σε συνεργασία με το Πατριαρχείο της Μόσχας.
