«Χάρις καί ἔλεος»

Μᾶς γεμίζει ἀπό παρηγοριά καί ἐλπίδα ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καί εἰδικά ἡ περικοπή πού διαβάζουμε τήν Κυριακή τῆς Γ΄ ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν. Ἄς πλησιάσουμε, λοιπόν, μέ θάρρος τόν θρόνο τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, γιά νά μᾶς σπλαχνιστεῖ καί νά μᾶς δωρίσει τήν χάρη του, τήν ὥρα πού τήν χρειαζόμαστε. Καί πράγματι αὐτή ἡ ἀλήθεια πού διατυπώνεται ἀπό τόν Ἀπόστολο ἐνδιαφέρει νομίζω ὅλους μας, πού ἔχει τεράστιες ὀντολογικές και ὑπαρξιακές διαστάσεις.

Γιά πολλούς ἀνθρώπους, καί ἄς μοῦ συγχωρηθεῖ ἡ ἔκφρασις, ὁ Θεός εἶναι ἕνας τύραννος. Ἔτσι μᾶς τόν δίδαξαν καί ἔτσι τόν συλλάβαμε στήν φαντασία μας. Τά συνεχῆ «μή» τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς καί ἡ θεωρία τῆς ἀντιδόσεως, μᾶς ὁδήγησαν τούς πιό πολλούς στήν εἰκόνα ἑνός Θεοῦ βασικά ἀπροσίτου στούς πολλούς, ἀποστεωμένου μέσα στά βάθη τοῦ παρελθόντος μακρινοῦ ἀπό τήν γῆ καί ἕτοιμου μέ κεραυνούς νά πλήξει κάθε ἁμαρτωλό. Ἡ ἀντίληψη αὐτή, πού ἦταν τόσο οἰκεία στήν σχολαστική θεολογία τῆς Δύσεως, δέν μπόρεσε ποτέ νά εὐδοκιμήσει στόν χῶρο τῆς ἀνατολικῆς θεολογίας πού ἀντίθετα μέ τήν δυτική, τόνιζε τήν ἰδέα τῆς πατρότητος καί οἰκειότητος τοῦ Θεοῦ. Στούς ἀνατολικούς Πατέρες καί μάλιστα στούς νηπτικούς ὅπως ὀνομάζονται ἐκεῖνοι πού ἀσκήθηκαν στήν Ἱερή θεωρία τοῦ Θεοῦ καί ἐπλησίασαν «τῶν ἐφετῶν τό ἀκρότατον», ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ συνδυάσθηκε μέ ἀνείπωτους γλυκασμούς καί ἀλάλητους στεναγμούς ἀνακουφίσεως τῆς ψυχῆς. Καί αὐτό γιατί τό πλησίασμα τῆς θείας εἰκόνας ἀπ’ τόν ἄνθρωπο γίνεται μόνο σάν θελήσεις νά κατανοήσεις πώς ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα ζωοποιόν καί ἀνακαινιστικόν τοῦ ἐσωτερικοῦ σου καί ὄχι καταλυτικό καί ἐξοντωτικό τοῦ ἑαυτοῦ σου.

Ὡστόσο πολλοί ἀνάμεσά μας, κάποτε μάλιστα καί ἄνθρωποι τῆς θρησκείας, ὑπερτονίζουν τήν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καί τήν ἄτεγκτη αὐστηρότητά Του, δημιουργώντας ἔτσι ἀξεπέραστα ταμπού γιά τούς ἀνθρώπους, πού φαντάζονται τόν οὐράνιο πατέρα μᾶλλον πατριό καί δεσπότη συνωφρυομένο καί κέρβερο, ἕτοιμο νά τούς κεραυνοβολήσει. Τήν ἀντίληψη αὐτή περί Θεοῦ, πού βρίσκουμε ἐπίσης στίς σελίδες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δικαιολογοῦσε, τότε ὁ παιδαγωγικός λόγος πού ἴσχυε γιά τόν Ἰσραηλιτικό λαό.

Ὅσο μακρύτερα ἀπό τό φῶς καί τήν ἀλήθεια βρίσκεται κάποιος τόσο περισσότερη ἀνάγκη ἔχει ἀπό δευτερεύοντα στοιχεῖα πού τοῦ ἐπιβάλλουν τήν τήρηση μιᾶς γραμμῆς, ὅταν ὁ Ἴδιος δέν διαθέτει συνειδητά τή δύναμη γιά τήν ἀξιολόγησή της. Ὁ φόβος, λοιπόν, τοῦ Θεοῦ στό χῶρο τοῦ Νόμου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐξυπηρετοῦσε μία ἁγία σκοπιμότητα καί ἔγινε ἀληθινός παιδαγωγός εἰς Χριστόν.

Ἀλλά τώρα ζοῦμε σέ ἄλλο κλῖμα, γιατί μεσολάβησε μία ἀλλαγή. Τώρα ὁ Θεός ἀποκαλύφθηκε σέ μᾶς μέ τήν ἀληθινή του μορφή. Τώρα τήν θέση τοῦ νόμου τήν πῆρε ἡ χάρις καί ἀντί τῆς δαμοκλείας σπάθης τῆς ποινῆς εἶναι ὁ ἔλεος δηλαδή ἡ ἀγάπη καί ἡ ἀγαθωσύνη πού ξεκινοῦν ἀπό τόν Θεό καί ξεχύνονται σέ ὅλη τήν πλάση. Δέν ὑπάρχει ἀπελπιστικώτερη εἰκόνα γιά τόν ἄνθρωπο ἀπό ἐκείνη πού ἐμφανίζει τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ, θρόνο ἀτέγκτου δικαιοσύνης. Καί δέν ὑπάρχει γλυκύτερη σελίδα τῆς ζωῆς του, ἀπό ἐκείνη πού τοῦ προσφέρει τήν γεύση αὐτῆς τῆς ἀφειδώλευτης, τῆς ἀπεριόριστης, τῆς μέχρι θανάτου ἀγάπης τοῦ Θεοῦ πρός τό πλάσμα. Πόσο διαφορετικές θά ἦταν οἱ μέρες μας πάνω στήν γῆ, ἄν πιστεύαμε πώς μποροῦμε νά πλησιάσουμε τόν Θεό μας, ὅπως ἕνα μικρό παιδί πλησιάζει τόν πατέρα του. Καί πόσο πληγωμένες θά ἦταν οἱ καρδιές μας σάν δέν ξέραμε πώς ἡ χάρις τοῦ πατέρα μας Θεοῦ, ἔχει τήν δύναμη νά παραβλέψει κάθε μας ἀστόχημα, ἀρκεῖ νά τό καταλάβουμε καί νά ἐπιστρέψουμε.

Ὅσο πιό ἁμαρτωλός εἶναι κανείς, τόσο μεγαλύτερη ἀνάγκη ἔχει ἀπ’ αὐτή τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Ἡ ἁμαρτία, ὅσο κι ἄν εἶναι γοητευτική στίς πρῶτες της στιγμές σκιάζει ὕστερα τίς ψυχές μέ ἕνα ἀποπνικτικό νέφος ἀπογνώσεως. Σέ τοῦτες τίς στιγμές, τίς ἀληθινά τραγικές, ὁ ἄνθρωπος ζητάει κατανόηση καί ἐνίσχυση. Προδομένος ἀπό τήν ἁμαρτία ἀναζητεῖ μία σανίδα σωτηρίας Μοιάζει τοῦ ναυαγοῦ πού ἀπελπισμένα πιάνεται ἀπό ὅπου βρεῖ γιά νά κρατηθεῖ στήν ἐπιφάνεια. Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἡ πλατιά καί εὐρύχωρη, εἶναι τό σταθερό σημεῖο τῆς σωτηρίας. Σ’ αὐτήν μποροῦμε νά ὑπολογίζουμε καί νά στηριζόμαστε. Ἀπό τόν θρόνο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἀπορρέουν γιά μᾶς εὐεργεσίες, ἀρκεῖ νά πλησιάσουμε μέ θάρρος, πού βέβαια δέν ἔχει σχέση μέ τό θράσος, καί νά ζητήσουμε ἱκετευτικά τόν ἔλεον καί τήν χάριν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς βεβαιώνει πώς ὅταν τά ζητᾶμε ὁ Κύριος δέν θά μᾶς τά ἀρνηθεῖ. Ἀντίθετα θά μᾶς δώσει ὅ, τι μᾶς εἶναι ἀπαραίτητο «εἰς εὔκαιρον βοήθειαν» γιά τήν ἀντιμετώπιση κάθε κρίσιμης ὥρας. Ἄς μην κυριευόμαστε, λοιπόν, ἀπό αἰσθήματα ἀπελπισίας, ἄν καί εἴμαστε ἁμαρτωλοί, καί ἄς μή πελαγώνουμε μέ τά δυνατά πλοκάμια τῆς ἀποστασίας. Μέ γλυκό χαμόγελο περιμένει τήν ἐπιστροφή μας ὁ Κύριος τῆς ἀγάπης καί ὁ Σωτῆρας μας.

Τώρα, πού ἔχουμε Σωτῆρα γεμᾶτον χάριν καί ἔλεον εἴμαστε ἀναπολόγητοι ἄν παραμείνουμε στόν τόπο τῆς πτώσεως ἀπελπισμένοι καί ἀκούνητοι.